آلرژی یک واکنش غیرطبیعی و بیشفعالی سیستم ایمنی بدن به موادی است که معمولاً برای بیشتر افراد بیضرر هستند. این مواد به عنوان آلرژن شناخته میشوند و میتوانند شامل گرده گیاهان، گرد و غبار، غذاها، داروها، حیوانات و غیره باشند.
علائم آلرژی:
علائم آلرژی بسته به نوع آلرژن و ناحیهای از بدن که تحت تأثیر قرار میگیرد، متفاوت است، اما به طور کلی شامل موارد زیر میشود:
- آلرژی فصلی (رینیت آلرژیک):
- عطسه
- آبریزش یا گرفتگی بینی
- خارش بینی
- خارش و قرمزی چشمها (ملتحمه آلرژیک)
- آلرژی غذایی:
- کهیر (لکههای قرمز و خارشدار روی پوست)
- تورم لبها، صورت، زبان یا گلو
- درد معده، تهوع و استفراغ
- تنگی نفس و خسخس سینه (واکنش شدید به نام آنافیلاکسی)
- آلرژی دارویی:
- راشهای پوستی
- تب
- کهیر
- آنافیلاکسی
- آلرژی پوستی (اگزما و درماتیت تماسی):
- خارش شدید
- قرمزی و تورم پوست
- تاولهای ریز
- آسم آلرژیک:
- خسخس سینه
- سرفه
- تنگی نفس
درمان آلرژی:
راههای درمان آلرژی بسته به نوع و شدت آن متفاوت است، اما شامل موارد زیر میشود:
- پرهیز از آلرژنها:
- مؤثرترین راه برای پیشگیری از علائم آلرژی، اجتناب از تماس با موادی است که به آنها حساسیت دارید.
- استفاده از فیلترهای هوای مناسب در منزل و ماشین، تمیز کردن منظم، و جلوگیری از ورود گردهها به داخل خانه میتواند کمک کند.
- داروهای ضد آلرژی:
- آنتیهیستامینها: برای کاهش علائم مانند عطسه، خارش و آبریزش بینی.
- کورتیکواستروئیدها: برای کاهش التهاب (به صورت اسپری بینی، قطره چشم یا کرمهای موضعی).
- داروهای ضد احتقان: برای کاهش گرفتگی بینی.
- استنشاقیها یا برونکودیلاتورها: برای درمان علائم آسم آلرژیک.
- ایمونوتراپی (حساسیتزدایی): شامل تزریق دوزهای تدریجی آلرژن برای کاهش حساسیت بدن به آنها در طول زمان.
- ایپینفرین (اپیپن):
- در موارد واکنشهای شدید و خطرناک (آنافیلاکسی)، تزریق فوری اپینفرین ضروری است.
- درمانهای خانگی:
- شستشوی بینی با محلول نمکی برای پاک کردن آلرژنها از مسیرهای تنفسی.
- استفاده از دستگاههای مرطوبکننده هوا برای کاهش خشکی و التهاب در مجاری تنفسی.
درمان آلرژی بیشتر برای از بین بردن علائم آن است وگرنه درمان خاصی برای این مشکل وجود ندارد. توصیه می شود در معرض مواد آلرژی زا قرار نگیرید. بهار فصلی است که مشکلاتی از قبیل آلرژی را برای برخی افراد بوجود می آورد. هرساله 50 میلیون امریکایی دچار علایم آلرژی می شوند که بیشتر این علایم با مواد آلرژی زای فصلی مثل گرده ارتباط دارد. روزهای گرده افشانی باعث اختلال در سیستم تنفسی، آبریزش بینی، احتقان بینی و گرفتگی ریه می شود.
چشم ها نیز درگیر علایمی همچون قرمزی، خارش، تورم و اشک ریزی می شوند. اما عاملی که اوضاع را بدتر می کند، روند گرمتر شدن دماست یعنی فصل گرده افشانی زودتر آغاز شده و دیرتر تمام می شود. ما شاهد رشد گیاهان و تولید گرده توسط درختان در بهار، چمن در تابستان یا نیزارها در پاییز هستیم. طبق مطالعات روتگرز، کل گرده های معلق در هوا سالانه تا 40 درصد افزایش می یابد.
راه های درمان آلرژی چشم
آلرژی چشم زمانی اتفاق می افتد که سیستم ایمنی، محرک هایی از جمله گرده و علف ها را نوعی تهدید و خطر بداند. سلول یا یاخته بافت که مسئول پاسخ های التهابی سیستم ایمنی است و روی سطح چشم قرار دارد، فعال می شود و با آزاد کردن هیستامین ها و سایر مواد شیمیایی از دست مواد آلرژی زا رها می شود که همین مسئله موجب خارش، قرمزی، تورم و اشک ریزی از چشم می شود. این حالت باعث مالیدن چشم و آزاد شدن هیستامین بیشتر و بدترشدن علایم می شود. می توان با استفاده از آنتی هیستامین ها به درمان آلرژی کمک کرد.
نحوه مقابله با مواد آلرژی زا
برای درمان آلرژی جلوگیری از تماس با مواد آلرژن کار ساده ای نیست اما می توانید در روزهای گرده افشانی در منزل بمانید. آکادمی آلرژی، آسم و ایمنی شناسی امریکا نقشه ای را در اختیار دارد که براساس آن، میزان گرده افشانی در مناطق مسکونی تعیین شده است. افرادی که قصد انجام بازی و فعالیت های تفریحی دارند، باید زمان انجام آن را به روزهایی موکول کنند که گرده افشانی کمتر است. قرار گرفتن در سایه می تواند به کمترشدن آلرژی و تماس چشم با گرده ها کمک کند اما بهترین کار استفاده از عینک های بزرگ است که بتواند کل چشم را بپوشاند. گرده های معلق در هوا روی سطح عینک قرار می گیرند که با این کار براحتی می توان این مواد را از سطح عینک پاک کرد. حتی می توانید از کلاه های نقابدار برای پوشاندن کل صورت و موها نیز استفاده کنید.در روزهای گرده افشانی می توانید پنجره ها را به طور کامل ببندید. فیلتر سیستم تهویه هوا نیز می تواند ذرات و گرده های معلق در هوا را بدام بیاندازد.
دکتر مایکل اندرولی یکی از اعضای آکادمی چشم پزشکی امریکا توصیه می کند هنگامی که وارد منزل می شوید، کت یا کلاه را به درون منزل نبرید چون گرده ها و ذرات معلق در هوا وارد فضای خانه می شوند و همین مسئله باعث بروز آلرژی می شود. لباس ها را بتکانید و یا آنها را در ماشین لباسشویی بیاندازید تا شسته شوند. دمای بسیار بالا برای از بین بردن گرده بهترین گزینه است اما اگر لباس با آب جوش خراب می شود، آن را با آب گرم و سپس دو بار با آب سرد بشویید. برای از بین بردن گرده، دوش بگیرید یا لباستان را عوض کنید.روزی دوبار هنگام صبح و قبل از خواب، چشم ها را با استفاده از صابون صورت بشویید چون آلرژی، پلک ها را افتاده و چسبنده می کند. گرده به چشم و پلک می چسبد و اگر چشم را نشویید، باعث خارش و مالیدن چشم می شود. حتی بعد از خوابیدن بدلیل اینکه چشم را روی بالش مالیده اید، باید ملحفه ها را مرتبا عوض کنید و آنها را بشویید. از سگ غافل نشوید چون این حیوان عامل انتقال گرده به شماست. قبل از ورود حیوانات خانگی به خانه، مرتبا آنها را بشویید.
درمان آلرژی
اگر از داشتن آلرژی چشم رنج می برید، ابتدا می توانید از قطره های چشمی بدون نسخه استفاده کنید. این قطره ها برای واکنش های خفیف مناسب تر است. به گفته مایکل فام-یکی از پزشکان متخصص آلرژی، ایمنولوژیست و مدرس دانشگاه علوم پزشکی کالیفرنیا، قطره اشک مصنوعی به شستشوی چشم و خارج کردن ذرات و گرده ها کمک کرده و باعث رطوبت چشم می شود. بنابراین می توان چندین بار در روز از این قطره استفاده کرد. البته دقت کنید که این قطره ها فاقد مواد محافظ باشند.
قطره های آنتی هیستامین
این قطره ها بدون نسخه و یا با تجویز پزشک در داروخانه ها موجود هستند. این قطره ها جلوی اثرات هیستامین که بوسیله سیستم ایمنی ساخته می شود را می گیرند و موقتا باعث بهبود خارش و اشک ریزی می شوند. کمپرس سرد نیز می تواند به بهبود و تسکین آلرژی و کمتر شدن تورم چشم کمک کند. اگر علایم ادامه پیدا کرد، به چشم پزشک مراجعه کنید تا با استفاده از معاینه چشم و تست آلرژی به کاهش علایم آن کمک کند. برخی بیماری های چشمی شبیه آلرژی هستند مثل عفونت، خارش و سرمازدگی چشم. خشکی چشم نیز از علایم آلرژی فصلی است که با خشکی، خارش و حساسیت چشم ظاهر می شود. (توجه کنید که خشکی چشم می تواند خطر التهاب چشم را افزایش دهد و یا علایم آلرژی را بدتر کند چون خشکی چشم باعث خشک شدن مجرای اشک شده و گرده ها و ذرات نمی توانند از مجرای چشم خارج شوند). یکی از گزینه ها برای درمان آلرژی چشم، تثبیت کننده های سلول ماست یا آنتی هیستامین هاست. این قطره ها هم حاوی آنتی هیستامین هستند که باعث بهبود خارش می شوند و هم حاوی تثبیت کننده سلول ماست هستند که از پاسخ سلول های ماست به مواد آلرژی زا جلوگیری کرده و هیستامین و سایر مواد شیمیایی را در طول واکنش آلرژی آزاد می کنند. (این قطره ها بجای درمان از واکنش به مواد آلرژی زا جلوگیری می کنند). از آنجایی که عملکرد تثبیت کننده های سلول ماست چندین هفته طول می کشد لذا اگر کسی هرساله به آلرژی چشمی مبتلا می شود، بهتر است قبل از شروع آلرژی فصلی از این قطره به مدت دو تا 4 هفته استفاده کند.
قطره چشمی کورتیکواستروئید
این قطره برای آلرژی های شدید استفاده می شود که بدلیل داشتن عوارض جانبی مثل بالارفتن فشار چشم (که منجر به بیماری های شدید چشمی مثل آب سیاه و آب مروارید می شود)، باید در مصرف آن احتیاط کرد و در شرایط لزوم از آن استفاده نمود. بنابراین این قطره نباید در بلندمدت استفاده شود و تنها زمانی تجویز می شود که درمان آلرژی های خفیف سودمند نباشد.بنابراین بیماران باید به چشم پزشک مراجعه کنند تا با معاینه دقیق بتوانند از ابتلا به بیماری ها و امراض چشمی جلوگیری نمایند. اگر قطره های چشمی تاثیری در بهبود علایم آلرژی نداشته باشند، می توان از تزریق مواد آلرژی زا استفاده کرد. پزشک مقدار کمی از مواد آلرژی زا را به مرور زمان به فرد تزریق می کند و با اینکار آستانه تحمل فرد را در برابر آلرژی افزایش می دهد. با استفاده از روش های دیگر نیز می توان از فعال شدن سلول های آلرژی جلوگیری نمود. تزریق مواد آلرژی زا می تواند عملکرد سیستم ایمنی را تغییر دهد. تزریق معمولا 3 تا 4 سال انجام می شود تا اثربخشی آن به اوج برسد گرچه نتیجه آن وقت زیادی می گیرد. بعد از درمان، افراد می توانند براحتی در معرض مواد آلرژی زا قرار بگیرند.
گرداورنده: زهرا محبی (کارشناس ارشد تغذیه)