گیاهان زیادی هستند که از زمان‌های گذشته برای درمان بیماری‌ها و طعم دادن به غذاها استفاده می‌شوند. شنبلیله نیز یکی از همین گیاهان است که خواص بی‌نظیری دارد. معادل شنبلیله به انگلیسی Fenugreek و معادل شنبلیله به آلمانی Bockshornklee است. ما در این مقاله قصد داریم به خواص شنبلیله‌ بپردازیم تا شما را با فواید این گیاه منحصربه‌فرد آشنا کنیم.

در ادامه توضیح می‌دهیم که شنبلیله چه فوایدی دارد؟ آیا برای سلامت دستگاه تولیدمثلی زنان مفید است؟ آیا به درمان مشکلات گوارشی کمک می‌کند؟ چه تاثیری روی بواسیر دارد؟ چه عوارضی دارد و برای چه افرادی مناسب نیست؟

شنبلیله چیست؟

به نقل از healthline شنبلیله گیاهی معطر (با نام علمی Trigonella foenum-graecum) است. این گیاه ظاهری شبیه به شبدر دارد و بومی آسیا، جنوب اروپا و منطقه مدیترانه است. البته اکنون، این گیاه دارویی در سایر نقاط جهان مانند اروپای مرکزی و شرقی، هند، غرب آسیا و شمال آفریقا نیز کشت داده‌می‌شود.

طبع شنبلیله در طب سنتی

شاید برای شما هم سوال پیش‌آمده که شنبلیله چه طبعی دارد؟ شنبلیله گرم است یا سرد؟ بهتر است بدانید که این گیاه دارویی دارای طبع گرم و خشک است و سرشار از مواد مفید برای بدن است. این گیاه در صورت استفاده در دوز مناسب، برای تمام مزاج‌ها خواص درمانی معجزه‌آسایی دارد.

طبع عرق شنبلیله

عرق شنبلیله‌ نیز همچون گیاه آن طبع گرم و خشکی دارد و به‌طور گسترده‌ای در طب سنتی مورداستفاده قرار می‌گیرد.

خواص شنبلیله

اگر می‌خواهید بدانید که این گیاه دارویی چه خاصیتی دارد، با ما همراه باشید تا با برخی از خواص زیاد جست‌و‌جوشده این گیاه آشنا شوید.

۱. خواص شنبلیله برای رحم و تخمدان

قرن‌هاست که از این گیاه دارویی برای بهبود سلامت و تندرستی استفاده می‌شود. استفاده از این گیاه سابقه طولانی در بهبود سلامت زنان نیز دارد. برای مثال، درگذشته از این گیاه برای القای زایمان و کمک به زایمان استفاده می‌شد. همچنین این گیاه دارویی به‌عنوان درمانی موثر برای بیماری‌های زنانه همچون مشکلات رحمی شناخته می‌شود.

این گیاه روی سلامت تخمدان‌ها و به‌طورکلی دستگاه تناسلی زنانه تاثیر مثبتی دارد. مصرف منظم تخم شنبلیله‌ باعث افزایش ترشح هورمون لوتئینه‌کننده (LH) و هورمون محرکه فولیکولی (FSH) می‌شود که به کاهش علائم سندرم تخمدان پلی کیستیک کمک می‌کنند.

۲. شنبلیله و پریودی

یکی از خواص این گیاه دارویی برای زنان، کاهش درد و گرفتگی‌ها در دوران قاعدگی است. مصرف خوراکی پودر تخم این گیاه دارویی ممکن است دوره‌های دردناک پریود (دیسمنوره) را کاهش دهد.

۳. فواید شنبلیله برای درمان چسبندگی رحم

این گیاه دارویی از نظر خاصیت، عملکردی مشابه هورمون جنسی استروژن دارد؛ در نتیجه با کمک آن می‌توان به درمان چسبندگی رحم پرداخت. همچنین این داروی گیاهی باعث افزایش میل جنسی مردان و زنان نیز می‌شود.

۴. خواص شنبلیله برای سرفه

برخی از مطالعات خواص شنبلیله برای سرفه را تایید می‌کنند. در این روش باید دانه‌ها یا تخم این گیاه دارویی را قبل از مصرف در آب خیس کنید. زمانی که ۱ قاشق مرباخوری تخم شنبلیله‌ را با عسل و لیمو مخلوط کنید، این ترکیب شگفت‌انگیز می‌تواند در کاهش تب، سرفه، گلودرد و به‌طورکلی در بهبود علائم سرماخوردگی مفید باشد.

۵. شنبلیله برای مو

این گیاه دارویی دارای خواص ضدقارچی، ضدالتهابی و ضدباکتریایی است که به بهبود سلامت کلی مو کمک می‌کند. روغن این گیاه دارویی عمیقاً به مو و پوست سر نفوذ می‌کند تا رطوبت موردنیاز را فراهم کند، رشد مو را تحریک کند و بافت کلی پوست و مو را نرم کند.

این گیاه دارویی برای شوره سر نیز معجزه می‌کند. برای بهره‌مندی از خواص این گیاه، بهتر است خمیری از دانه‌های شنبلیله خیس‌خورده درست کنید و کشک را به آن اضافه کنید. این ترکیب را روی پوست سر استعمال کنید و اجازه دهید ۳۰ دقیقه بماند. در نهایت نیز با شامپوی ملایم آن را کاملاً بشویید.این ترکیب می‌تواند پوست سر را تمیز کند، خارش را تسکین دهد و پوست را رطوبت‌رسانی کند.

همچنین می‌توانید تخم‌شنبیله را به‌مدت ۲۴ ساعت در مقداری آب خیسانده سپس آن را صاف کنید. آب حاصله را یک روز در میان (هفته ای ۲-۳ بار) روی موهایتان اسپری کنید.

۶. فواید شنبلیله برای بواسیر

یکی از خواص این گیاه دارویی، درمان بواسیر است. برای بهره‌مندی از این خواص ۲ قاشق‌چای‌خوری دانه‌های این گیاه دارویی را با معده خالی میل کنید. دانه‌های شنبلیله‌ مقدار زیادی فیبر در خود دارند که نه‌تنها بواسیر را درمان می‌کنند، بلکه به التیام التهاب ناشی از آن نیز کمک می‌کنند.

۷. شنبلیله برای باردار شدن

این گیاه دارویی باعث افزایش باروری در مردان و زنان می‌شود. اگر قصد باردارشدن دارید، دانه‌های این گیاه دارویی یک مکمل عالی هستند که می‌توانید در رژیم غذایی‌تان بگنجانید.

۸. خواص شنبلیله برای درمان بی‌خوابی

یک آزمایش که روی تاثیرات این گیاه دارویی در درمان بی‌خوابی صورت گرفته بود، نشان داد که درمان با این گیاه دارویی باعث بهبود ۷۵ درصدی بی خوابی در گروه تحت مطالعه نسبت به گروه پلاسیبو (دارونما) شد.

۹. شنبلیله برای تخمدان پلی کیستیک و درمان تنبلی تخمدان

فواید این گیاه دارویی برای زنان نیز زیاد است و برخی از این فواید شامل تاثیر این گیاه روی درمان سندرم تخمدان پلی‌کیستیک (PCOS) و تنبلی تخمدان هستند.

در یک تحقیق بالینی، ۵۰ شرکت‌کننده، روزانه دو کپسول ۵۰۰ میلی‌گرمی Furocyst را به مدت ۹۰ روز مصرف کردند. Furocyst یک عصاره خاص تخم شنبلیله‌ است.

در پایان آزمایش، ۴۶٪ از شرکت‌کنندگان کیست‌های تخمدان کوچک‌تری داشتند و ۳۶٪ از آن‌ها دیگر کیستی نداشتند. علاوه بر این، ۷۱٪ درصد از شرکت‌کنندگان، قاعدگی‌های منظم و درمان تنبلی تخمدان را گزارش کردند درحالی‌که ۱۲٪ از آن‌ها باردار شدند.

۱۰. فواید شنبلیله برای بزرگ شدن سینه

بسیاری از افراد معتقدند که مصرف روزانه ۲۰۰۰-۳۰۰۰ میلی‌گرم از این گیاه دارویی (اغلب به‌صورت قرص) سبب بزرگ‌شدن سایز سینه در زنان می‌شود. اگر چه هنوز به تحقیقات زیادی در این زمینه نیاز است؛ اما بسیاری از افرادی که این روش را امتحان کردند از نتیجه آن راضی بودند.

۱۱. شنبلیله و اسپرم و تستوسترون

یکی از خواص این گیاه دارویی برای مردان کمک به افزایش سطح تستوسترون و تعداد اسپرم‌ها است. در یک مطالعه که در سال ۲۰۱۷ صورت گرفت، ۵۰ داوطلب مرد به مدت ۱۲ هفته عصاره تخم این گیاه دارویی را دریافت کردند. در آخر این آزمایش، حدود ۸۵ درصد از شرکت‌کنندگان افزایش تعداد اسپرم را تجربه کردند.

نتایج حاصل همچنین نشان می‌دهند که مصرف عصاره این گیاه دارویی به طور مداوم، می‌تواند هوشیاری ذهنی، خلق‌وخو و میل جنسی را بهبود بخشد.

۱۲. خواص شنبلیله برای پوست

این گیاه دارویی دارای ترکیبات ضدالتهابی و ضدباکتریایی به نام دیوسژنین است. دانه‌های شنبلیله به‌عنوان یک پاک‌کننده فوق‌العاده قوی برای پوست و درمان جوش صورت عمل می‌کنند. این گیاه دارویی پوست را آبرسانی می‌کند و از آن در برابر عفونت‌های قارچی (که می‌توانند سبب بروز جوش و سایر مشکلات پوستی شوند) محافظت می‌کند.

خواص پودر شنبلیله برای پوست صورت

زمانی که دانه‌های ریز شنبلیله‌ را به‌صورت پودر درآورید، می‌توانند به عمق منافذ پوست نفوذ کنند، تمام چربی‌ها و کثیفی‌ها را از بین ببرند و چهره‌ای شاداب را به شما ببخشند.

۱۴. شنبلیله و کبد

یکی از فواید این گیاه دارویی کمک به بهبود سلامت کبد است. این گیاه دارویی تجمع تری گلیسیرید روی کبد را کاهش می‌دهد و خطر ابتلا به بیماری کبد چرب را به طرز چشمگیری پایین می‌آورد.

۱۵. فواید شنبلیله برای دیابت

اکثر افراد به دنبال پاسخ این سوالند که آیا شنبلیله برای دیابت مفیده؟ برخی از تحقیقات نشان می‌دهند که مصرف خوراکی تخم شنبلیله‌ سبب کاهش سطح قند خون در افراد مبتلا به دیابت می‌شود.

۱۶. شنبلیله برای لاغری

شما هم می‌خواهید بدانید که آیا شنبلیله لاغر می‌کند؟ باید گفت که این گیاه همچون یک درمان معجزه‌آسا برای افرادی است که به دنبال روشی بی‌خطر برای کاهش وزن هستند. یکی از خواص این گیاه دارویی کمک به کاهش اشتها و ایجاد احساس سیری است. این ویژگی این گیاه دارویی که به علت وجود مقادیر بالایی از فیبر است، می‌تواند به کاهش پرخوری و لاغری کمک کند.

طریقه مصرف شنبلیله

این گیاه دارویی را می‌توان در اشکال مختلف و در دوزهای متفاوتی استفاده کرد. این موضوع به این بستگی دارد که هدفتان از مصرف این گیاه دارویی چیست. در اینجا به برخی از رایج‌ترین روش‌های مصرف شنبلیله‌ اشاره کرده‌ایم:

۱. طرز استفاده از تخم شنبلیله برای بزرگ کردن سینه

برای بزرگ‌شدن سینه‌ها می‌توانید این گیاه دارویی را به روش‌های زیر مصرف کنید:

• مصرف گلبرگ‌های سبز و تازه گیاه شنبلیله
• مصرف نوشیدنی این گیاه دارویی: در این روش باید دانه‌ها را به مدت چند ساعت در آب خیس کنید، سپس از صافی رد کنید و مایع حاصل را بنوشید.
• مصرف موضعی روغن شنبلیله‌ و ماساژدادن آن روی سینه‌ها
• مصرف قرص شنبلیله

۲. روش مصرف شنبلیله برای کاهش قند

۱۰ گرم شنبلیله‌ را به مدت یک شب در یک لیوان آب داغ خیس کنید و اول صبح با معده خالی بنوشید. این روش برای افراد مبتلا به دیابت معجزه می‌کند.

شنبلیله را چگونه خشک کنیم؟

یک ‌پارچه نخی تمیز را روی یک سینی پهن کنید و برگ‌های خردشده این گیاه دارویی را روی پارچه قرار دهید. روی برگ‌ها را با یک پارچه نازک دیگر بپوشانید. سینی را جلوی نور آفتاب بگذارید تا برگ‌ها کاملاً خشک شوند. معمولاً ۲-۳ روز طول می‌کشد تا برگ‌ها خشک شوند.

عوارض و مضرات شنبلیله

شنبلیله‌ و دیگر گیاهان دارویی معمولاً بی‌خطر و بدون عوارض جانبی هستند. درصورتی‌که این گیاهان در دوز درست و تحت‌نظر پزشک مصرف شوند سبب بروز هیچ عوارض‌جانبی‌ای نمی‌شوند.

برخی از مضرات این گیاه ممکن است شامل این موارد باشند:

• معده درد
• سرگیجه
• اسهال
• ممکن است ادرار، عرق یا شیر مادر بویی شبیه افرا به خود بگیرد.
• سردرد

برخی از افراد نیز به این گیاه دارویی واکنش آلرژیک دارند، اگر چه این اتفاق خیلی نادر است..

عوارض شنبلیله برای مو

استفاده از دانه‌های شنبلیله و دیگر انواع آن روی پوست سر یا مو هیچ خطری ندارد. فقط اطمینان حاصل کنید که آن‌ها را قبل از استفاده در آب خیس کنید و یک تست در قسمتی از پوست بدن خود انجام دهید تا مطمئن شوید که به این گیاه آلرژی ندارید.

ارزش غذایی این گیاه دارویی

یک وعده (۱ قاشق غذاخوری) دانه شنبلیله حاوی این مواد مغذی است:

ماده مغذی	مقدار
کالری	۳۵.۵
کربوهیدرات	۶.۴ گرم
پروتئین	۲.۵ گرم
چربی	۰.۷ گرم
فیبر	۲.۷ گرم
آهن	۳.۷ میلی‌گرم (۲۰ درصد DV)
منگنز	۰.۱ میلی‌گرم (۷ درصد DV)
مس	۰.۱ میلی‌گرم (۶ درصد DV)
منیزیم	۲۱ میلی‌گرم (۵ درصد DV)
فسفر	۳۲.۶ میلی‌گرم (۳ درصد DV)
ویتامین B۶	۰.۱ میلی‌گرم ویتامین (۳ درصد DV)

اشکال مختلف شنبلیله

رایج‌ترین اشکال این گیاه دارویی شامل این مواردند:

• برگ و گل گیاه: برگ‌های شنبلیله‌ جزو سالم‌ترین و پرخاصیت‌ترین سبزیجات با برگ سبز هستند که می‌توانید از آن‌ها برای درمان سوءهاضمه، گاستریت (ورم معده) و یبوست استفاده کنید.
• عرق شنبلیله: از عرق این گیاه دارویی برای درمان ریزش مو، بهبود اختلالات گوارشی، بهبود یبوست و نفخ و بهبود مشکلات مجاری ادراری استفاده می‌شود.
• روغن شنبلیله: روغن این گیاه دارویی یکی از اشکال رایج آن است که التهاب را برطرف می‌کند، پوست را تسکین می‌دهد، با برخی از ویروس‌ها مقابله می‌کند، گردش خون را بهبود می‌بخشد و از اسپاسم عضلانی جلوگیری می‌کند.
• قرص شنبلیله: از قرص این گیاه عمدتاً برای تنظیم قند خون و کنترل دیابت استفاده می‌شود.
• دم‌نوش شنبلیله: از برگ خشک‌شده این گیاه دارویی برای درست‌کردن دم‌نوش استفاده می‌شود.
• پودر شنبلیله: در طب سنتی دانه این گیاه دارویی را له می‌کنند تا به پودر تبدیل شود. از این پودر برای درمان سوزش معده، پایین آوردن سطح کلسترول خون، کاهش نوسانات خلقی و گرگرفتگی‌ها در یائسگی استفاده می‌شود.
• پماد: از پماد این گیاه برای کاهش التهابات پوستی و بهبود بیماری‌های پوستی استفاده می‌شود.
• تونر: از تونر شنبلیله برای پاک‌سازی عمیق منافذ پوستی استفاده می‌شود.

نتیجه‌گیری و راهنمای مراجعه به پزشک

شنبلیله یک گیاه با خواص عالی برای درمان بسیاری از بیماری‌هاست. این گیاه عوارض جانبی بسیار محدودی ایجاد می‌کند و می‌توان گفت استفاده از آن برای تمام سنین بی‌خطر است. اما همچنان توصیه می‌شود که اگر قصد مصرف این گیاه دارویی را دارید با یک دکتر طب سنتی مشورت کنید. دکتر طب سنتی شما را با تمام مزایا و معایب مصرف این گیاه آشنا می‌کند. همچنین درصورتی‌که نمی‌توانید حضوری مراجعه کنید می‌توانید از مشاوره تلفنی با دکتر طب سنتی بهره‌مند شوید.