معجزه فسفر، ید، پتاسیم و عملکرد بدن !

 بقیه فسفر موجود در بدن در همه سلول ها پراکنده شده اند. این عنصر برای ساخت و تشکیل غشای سلول (در فسفولیپیدها) ضروری بوده و فسفر بین سلولی به فرایندهای مرتبط با متابولیسم انرژی کمک می کند. این عنصر در بیشتر مواد غذایی وجود دارد. فسفر سمیت بسیار کمی دارد. فسفر به فراوانی در گوشت قرمز، فرآورده های لبنی، ماهی، مرغ و ماکیان، نان، برنج و جو دوسر یافت می شود و معمولا در غذاهای حاوی کلسیم نیز موجود است.

پتاسیم چیست؟

پتاسیم برای تعادل آب و الکترولیت و عملکرد سلول ها به خصوص سلول های عصبی ضروری است. جذب زیاد این عنصر از طریق رژیم غذایی با کاهش فشار خون ارتباط دارد و این عنصر، دفع سدیم از ادرار را تقویت و تشدید می کند. شواهد نشان می دهد که افزایش جذب پتاسیم می تواند اثر مقدار سدیم موجود در رژیم غذایی را جبران کند و به حفظ سلامت قلب-عروق کمک نماید. کاهش سطح پتاسیم خون (هایپوکالمیا) به دلیل اسهال شدید روی می دهد که با علایم ضعف، گیجی و در موارد شدیدتر، نارسایی قلب همراه است.
کاهش جذب پتاسیم از طریق رژیم غذایی در کشور انگلیس مشاهده شده است. طبق پایش NDNS، در بین یک پنجم زنان، دریافت پتاسیم کمتر از حد مجاز است و دریافت پتاسیم همانند سایر عناصر در بین زنان جوان کمتر است. نتیجه پایش NDNS روی جوانان نشان داد که جذب پتاسیم در 10 تا 15 درصد از پسران کمتر از حد مجاز است اما جذب پتاسیم در حدود یک پنجم دختران 11 تا 14 ساله و دو پنجم دختران 15 تا 18 ساله کمتر از حد مجاز است. دوز بالای مکمل پتاسیم می تواند مضر و خطرناک باشد مخصوصا زمانی که کلیه ها عملکرد درست و صحیحی نداشته باشند. پتاسیم در همه مواد غذایی وجود دارد اما میوه ها به خصوص موز، سبزیجات، گوشت، ماهی، صدف، مغزها، دانه ها، حبوبات و شیر از منابع خوب پتاسیم هستند. غذاهای فرآوری شده نسبت به غذاهای خام معمولا پتاسیم کمتری دارند.

ید چیست؟

ید یکی از اجزای تشکیل دهنده هورمون های تیروئید، تیروکسین و تری یدوتیروئین می باشد. این هورمون ها، سرعت متابولیک و رشد فیزیکی و ذهنی را تنظیم می کنند. کمبود ید موجب خستگی و تورم غده تیروئید در گردن می شود که درنهایت به گواتر تبدیل می شود. کمبود ید در ایران و بساری کشورها شایع است و باید به طور جدی مورد توجه قرار گیرد. کودکان مادران دچار کمبود شدید ید ممکن است به عقب ماندگی ذهنی (کرتینیسم) مبتلا شوند. ید اضافی قابل جذب نیست، از همین رو بعید است که افزایش میزان ید در افراد سالم موجب مسمومیت شود. مقدار ید در غذاهای گیاهی مثل سبزیجات و غلات با مقدار ید در محیط رشد گیاه تعیین می شود و مقدار ید در خاک یا آب می تواند متغیر باشد. از منابع غنی ید می توان به غذاهای دریایی (ماهی، صدف و جلبک دریایی) اشاره کرد. شیر نیز یک منبع ید است. در برخی کشورها، نمک و نان با عنصر ید غنی می شوند.

تنظیم : زهرا محبی(کارشناس ارشد تغذیه)