مضرات سویا واقعا نگران کننده است؟

سویا حاوی مواد مغذی مختلف است

دانه های سویا به طور طبیعی سرشار از پروتئین و تمام اسید آمینه های ضروری بدن هستند. همچنین غنی از چربی های گیاهی، کربوهیدرات، چندین ویتامین و مواد معدنی مهم نظیر کلسیم، آهن، منیزیم، فسفر، پتاسیم، روی، مس، منگنز، سلنیوم، تیامین (ویتامین B1)، ریبوفلاوین (ویتامین B2)، پیریدوکسین (ویتامین B6) و فولات (ویتامین B9) می باشند. علاوه بر این سویا منبع طبیعی پلی فنول ها است، نوعی آنتی اکسیدان که می تواند به محافظت از بدن در برابر آسیب سلولی و شرایطی مانند بیماری های قلبی کمک کند.
دانه‌های سویا غنی از ایزوفلاون ‌سویا هستند، زیرشاخه ‌ای از پلی‌فنول ‌ها که به آنها به دلیل توانایی آنها برای اتصال و فعال کردن گیرنده‌ های استروژن در بدن فیتواستروژن‌ گفته می‌شود. اعتقاد بر این است که ایزوفلاون های سویا یکی از دلایل اصلی بسیاری از مزایای ادعا شده برای سلامتی غذاهای مبتنی بر سویا هستند. چرا که این باور وجود دارد که ایزوفلاون های سویا از هورمون استروژن تقلید می کنند. با این حال، تحقیقات نشان می دهد که این ایزوفلاون ها از بسیاری جهات با استروژن متفاوت هستند و هر کدام اثرات منحصر به فردی بر بدن انسان دارند.

چرا برخی نگران مضرات سویا هستند؟

سویا و غذاهای مشتق شده از آن برای قرن ها بخشی از رژیم غذایی انسان بوده است. با این وجود، برخی افراد به دلیل موارد زیر نگران افزودن سویا در رژیم غذایی خود هستند:
اثرات مقلد استروژن: اغلب تصور می شود که ایزوفلاون های سویا شبیه هورمون جنسی زنانه، استروژن، هستند. اگرچه سویا از نظر ساختار شبیه به این هورمون است، ایزوفلاون های سویا اثرات ضعیف تر و کمی متفاوت تر از استروژن دارند.
خطر ابتلا به سرطان: برخی افراد بر این باورند که ایزوفلاون های سویا ممکن است خطر ابتلا به سرطان های سینه یا اندومتر را افزایش دهند. با این حال، اکثر مطالعات هیچ اثر منفی گزارش نکرده اند. در برخی موارد، حتی به اثرات محافظتی سویا در مقابل برخی از انواع سرطان اشاره شده است. بنابراین نمی توان آن را از مضرات سویا دانست.
اختلال در عملکرد تیروئید: مطالعات آزمایشگاهی و حیوانی نشان می دهند که برخی از ترکیبات موجود در سویا ممکن است عملکرد غده تیروئید را کاهش دهد. با این حال، مطالعات انسانی تاثیرات منفی اندک و یا هیچ اثری ،به ویژه در افرادی که عملکرد تیروئید سالمی دارند، نشان می دهند.
اثرات زنانه در مردان: برخی نگران هستند که ایزوفلاون های سویا ممکن است تولید هورمون مردانه، تستوسترون، را کاهش دهند. با این حال، مطالعات انسانی پیوند ضعیفی بین آن ها یافته اند.
اثرات نامطلوب در نوزادان: باور این است که سویا ممکن است بر رشد مغز، جنسی، تیروئید یا سیستم ایمنی تأثیر منفی بگذارد. با این حال، مطالعات هیچ گونه اثرات منفی طولانی مدت شیر خشک سویا را در نوزادان سالم مشاهده نکرده اند.
GMOs: دانه های سویا اغلب از نظر ژنتیکی اصلاح شده (GMO) هستند. سویای GMO ممکن است حاوی مواد مغذی کمتر و بقایای علف کش بیشتری نسبت به سویای معمولی یا ارگانیک باشد. تحقیقات بیشتری در مورد اثرات بلندمدت سویای GMO برای سلامتی مورد نیاز است.
ضد مغذی ها: دانه های سویا حاوی ترکیباتی هستند که ممکن است توانایی بدن برای جذب ویتامین ها و مواد معدنی موجود در آنها را کاهش دهد. خیساندن، جوانه زدن، تخمیر و پختن راه هایی برای کاهش سطوح ترکیبات ضد مغذی و کاهش مضرات سویا هستند.
مشکلات گوارشی: مطالعات حیوانی نشان می دهند که مواد ضد مغذی موجود در سویا ممکن است عملکرد سد روده را کاهش داده و منجر به بروز التهاب و مشکلات گوارشی شود. با این حال، مطالعات انسانی بیشتری برای تایید این موضوع مورد نیاز است.

در این مقاله در مورد سویا بیشتر بدانید: آنچه باید از خواص سویا بدانید

همه مواد غذایی غنی از سویا یکسان نیستند

به طور کلی، هر چه سویا کمتر فراوری شده باشد، ویتامین ها، مواد معدنی و ترکیبات مفید بیشتری ممکن است داشته باشد. از سوی دیگر، هر چه بیشتر فراوری شده باشد، نمک، شکر، چربی، مواد افزودنی و پرکننده های غیر ضروری آن احتمالا بیشتر است. به همین دلیل است که مواد غذایی غنی از سویا با حداقل فرآوری، مانند دانه‌های سویا، توفو و شیرها و ماست‌های سویای شیرین‌نشده، نسبت به پودرهای پروتئینی غنی از سویا، گوشت‌ های مصنوعی یا شیر و ماست‌های سویای شیرین شده ارجح هستند. به علاوه مواد غذایی با سویای کمتر فراوری شده به نظر می رسد در کاهش سطوح قند خون و یا کلسترول موثرتر از غذاهای فرآوری شده غنی از سویا و مکمل های حاوی سویا هستند.
از طرف دیگر، غذاهای تخمیر شده سویا مانند سس سویا، اغلب مفیدتر از محصولات سویا تخمیر نشده در نظر گرفته می شوند. چرا که فرایند تخمیر به کاهش برخی از مواد ضد مغذی موجود در مواد غذایی غنی از سویا کمک می کند.

کلام آخر

سویا سرشار از مواد مغذی و ترکیبات گیاهی مفید است. رژیم‌های غذایی سرشار از سویا با حداقل فرآوری می تواند فواید سلامتی مختلفی از جمله بهبود سلامت قلب، کاهش علائم یائسگی و کاهش خطر ابتلا به برخی از انواع سرطان را به همراه داشته باشد.

گردآورنده: نگار رفیعی (کارشناس ارشد تغذیه)