خاکشیر (به انگلیسی Flixweed) یکی از پرمصرف‌ترین گیاهان دارویی در بین ما ایرانیان است که فواید زیادی برای سلامتی دارد. نام‌های دیگر آن، خاکشی (به زبان عامیانه مردم) و شفترک است. شاید اولین چیزی که پس از شنیدن نام این گیاه به ذهنمان می‌رسد، شربت خنک خاکشیر در تابستان است که سریع عطش و گرمای بدن را کاهش می‌دهد. شربت خاک شیر و تخم شربتی به همراه آبلیمو و ترنجبین از گرمازدگی پیشگیری می‌کند. حتی خوردن خاکشی خیسانده‌شده به‌تنهایی هم مزایای زیادی برای بدن دارد.

خاکشیر چیست؟

به نقل از naturalmedicinalherbs خاک شیر (با نام علمی Descurainia sophia ) جزو گیاهان علفی دوساله دسته‌بندی می‌شود که بیشتر در آسیا و اروپا و گاهی اوقات در آفریقا رشد می‌کند. این گیاه از تیره شب‌بویان بوده و ارتفاع آن به یک متر هم می‌رسد. این گیاه در طب سنتی ایران، چین و هند جایگاه ویژه و خاصی دارد.

انواع خاکشیر

این گیاه دارویی از نظر تنوع دو نوع است:

1. یکی تلخ که دانه‌های آن ریز و رنگ آن قرمز است
2. دیگری شیرین که دانه‌های آن برجسته‌تر و قرمز تیره (مایل به قهوه‌ای) است.

طبع خاکشیر در طب سنتی

خاکشیر چه طبعی دارد؟ خاک شیر دارای طبع سرد و تر است. برای همین این گیاه دارویی برای بلغمی‌ها و افرادی که روماتیسم دارند، مناسب نیست. زیرا سردی این گیاه در بدن این افراد باعث تشدیدشدن درد می‌شود.

خواص خاکشیر

آیا می‌دانید خاک شیر چه خاصیتی دارد؟ این گاه دارویی را در تمامی سنین از نوزادی تا سالمندی می‌توان مصرف کرد. برای تمام افراد و هر سن و سالی فواید و خاصیت‌های شگفت‌انگیزی دارد. در ادامه این مقاله از دکتر تو به شما خواهیم گفت خاکشیر برای چی خوب است.

۱. خاکشیر برای یبوست

خاکشیر به‌شدت ملین بوده و تاثیر بسزایی در درمان یبوست دارد. اما برای درمان یبوست، خاکشیر را چگونه بخوریم؟ کافی است ۲ قاشق غذاخوری دانه خاک شیر را در یک لیوان آب گرم خیسانده میل کنید. بهتر است هم صبح و هم شب این شربت را مصرف کنید تا بهترین نتیجه را بگیرید. خاکشیر جوشانده‌شده تاثیر بیشتری در درمان یبوست دارد. برای این منظور کمی خاکشیر را در آب گرم خیسانده و پس از ۱۵ دقیقه به مدت ۲-۳ دقیقه به همراه تکه‌ای نبات بجوشانید و پس از اینکه کمی سرد شد بخورید.

۲. فواید خاکشیر برای اسهال

به نقل از epersianfood برای رفع اسهال ساده شیرخواران می‌توان یک قاشق چایخوری خاکشیر و یک استکان آب‌جوش را درون قوری ریخته و روی حرارت ملایم قرار داد تا به‌اصطلاح دم بکشد. سپس کمی آب و عسل به آن اضافه کرده و هر نیم ساعت یک‌بار با قاشق چایخوری به کودک بدهید. برای درمان اسهال افراد بالای ۲ سال کافی است مقداری خاکشیر را بو داده و همراه با آب و کمی عسل، شربتی درست کرده و میل کنید. همچنین نوشیدن شربت خاکشیر (با آب سرد) هم روشی دیگر برای درمان اسهال است.

۳. خاکشیر برای غلظت خون

غلظت خون به زبان ساده یعنی یکدست نبودن خون؛ زیادبودن گلبول‌های قرمز خون نسبت به بقیه مواد تشکیل‌دهنده آن باعث غلظت خون می‌شود. یکی از گیاهان دارویی خون‌ساز، خاکشی است که باعث کاهش غلظت خون می‌شود. اگر از این بیماری رنج می‌برید کافی است کمی خاک شیر، آبلیمو، عسل و آب را مخلوط کرده و حداقل به مدت ۲ ماه مصرف کنید تا خونتان تمیز و یک‌دست شود.

۴. خواص خاکشیر برای کبد چرب

کبد چرب یا استئاتوز کبدی در اثر جمع‌شدن چربی در کبد به وجود می‌آید. خاک شیر باعث پاک‌سازی کبد می‌شود؛ زیرا به‌شدت ادرارآور بوده و سموم را به همراه ادرار از بدن خارج می‌کند. از نظر طب سنتی خاک شیر دشمن کبد چرب است. خاکشیر جوشانده برای کبدچرب بسیار مفید بوده و تاثیر بسزایی در درمان این بیماری خاموش دارد. برای درمان خانگی کبد چرب با کمک این داروی گیاهی می‌توانید یکی از روش‌های زیر را استفاده کنید:

1. جوشانده خاک شیر را ناشتا میل کنید.
2. شربت خاک شیر را به همراه ترنجبین مصرف کنید.
3. خرفه و خاک شیر را با هم مصرف کنید.

۵. فواید خاکشیر برای سرماخوردگی

افرادی که با شروع فصل سرد، شربت خاک شیر می‌خورند کمتر سرما می‌خورند. حتی اگر به این بیماری دچار شدید از نوشیدن شربت ولرم این گیاه دارویی غافل نشوید که نه‌تنها در درمان سرماخوردگی شما موثر است؛ بلکه باعث کاهش تب هم می‌شود.

۶. خواص خاکشیر حین ورزش

یکی از مکمل‌های طبیعی که فواید زیادی برای ورزشکاران دارد خاک شیر است. مصرف این گیاه دارویی نه‌تنها از گرمازدگی ورزشکاران جلوگیری می‌کند؛ بلکه از تحلیل‌رفتن عضلات آنها را نیز پیشگیری می‌کند.

۷. خاکشیر برای حساسیت پوستی

از خاک شیر می‌توان برای رفع کهیر و التهاب پوست استفاده کنید. شربت خاک شیر به دلیل اثر خنک‌کنندگی که دارد باعث کاهش خارش پوست ناشی از حساسیت پوستی می‌شود و در درمان آن نیز موثر است.

۸. خاکشیر برای زردی نوزاد

از جمله خواص خاک شیر می‌توان به کاهش زردی نوزاد اشاره کرد. این داروی گیاهی به دلیل اثر خنک‌کنندگی ای که دارد زردی نوزاد را کاهش می‌دهد. با خوردن شربت خاکشیر توسط مادر و شیردادن نوزاد می‌توانید به درمان سریع‌تر زردی نوزاد کمک کنید.

۹. خاکشیر برای پایین آوردن تب

یکی از گیاهان دارویی که تاثیر بسزایی در کاهش تب دارد، خاکشی است. حتی خاکشیر برای تب کرونا هم موثر واقع شده‌است. این گیاه دارویی دارای گلوکز اینولات است که به‌شدت خاصیت آنتی‌بیوتیکی دارد و این باعث کاهش تب می‌شود. همچنین با کاهش ترشح تیروکسین، متابولیسم پایه بدن را کاهش داده و تب را پایین می‌آورد. خاکشیر را برای تب چگونه مصرف کنیم؟ هم می‌توان این گیاه دارویی را با آب سرد و هم آب ولرم مخلوط کرد و میل کرد تا حرارت بدن را کاهش دهد.

۱۰. فواید خاکشیر برای پسوریازیس

پسویازیس یک بیماری پوستی است که با سیستم ایمنی بدن در ارتباط است. در این بیماری پوست فرد دچار پلاک‌های تکه‌ای نقره‌ای‌رنگ می‌شود که پوسته‌پوسته می‌شود و خارش دارد. خاک شیر برای پسوریازیس مفید است و برای دیدن بهترین نتیجه باید شربت آن را به همراه عسل و ترنجبین به مدت ۴۰ روز ناشتا مصرف کنید.

۱۱. خاکشیر و پسردار شدن

برای پسردار شدن باید بیشتر از مواد غذایی و گیاهان گرم استفاده کرد. به دلیل اینکه خاک شیر سرد و تر است، بیشتر برای دختردار شدن مناسب است.

۱۲. خواص خاکشیر برای پوست

خاک شیر برای جوش صورت و کاهش لک ناشی از جوش موثر است. این گیاه دارویی باعث پاک‌سازی پوست شده و با مصرف مداوم، پوست را روشن‌تر می‌کند. اگر شربت خاکشیر را به همراه عرق کاسنی و عرق شاه‌تره میل کنید، نتیجه مطلوب‌تری خواهید گرفت.

برای رفع جوش‌های صورت ناشی از چربی زیاد، کمی آب جوشیده را با دو قاشق غذاخوری خاک شیر مخلوط کرده و هر روز صبح ناشتا میل کنید. این درمان را به مدت دو هفته تکرار کنید تا جوش‌ها از بین بروند.

۱۳. خاکشیر برای تنبلی تخمدان

تنبلی تخمدان یکی از بیماری‌های شایع در بین زنان است که مانع بارور شدن زنان می‌شود. برای درمان تنبلی تخمدان و کاهش علائم آن می‌توانید شربت خاک شیر و عسل را به همراه صبحانه میل کنید.

۱۴. فواید خاکشیر برای سنگ کلیه

مصرف شربت خاکشیر به همراه ترنجبین باعث دفع سنگ کلیه می‌شود. همچنین التهاب و ورم کلیه را کاهش می‌دهد.

۱۵. خاکشیر برای لاغری

اگر به دنبال لاغری سریع هستید می‌توانید لاغری با خاک شیر را امتحان کنید. مصرف روزانه شربت خاک شیر باعث پاک‌سازی روده‌ها شده و چربی اضافه را دفع می‌کند. بهتر است این شربت را ناشتا مصرف نکنید؛ زیرا خوردن خاک شیر ناشتا باعث چاقی می‌شود. بهتر است در زمانی از روز که معده‌تان خالی است شربت خاک شیر را به همراه کمی گلاب و آبلیمو مصرف کنید. حتی می‌توانید کمی آن را با عسل یا شکر شیرین کنید.

۱۶. فواید خاکشیر برای معده

یکی از خواص خاکشی برای بدن، تقویت معده و سیستم گوارش است. همچنین باعث پاک‌سازی روده‌ها شده و حرکات آن را افزایش می‌دهد. در نتیجه به بهبود عملکرد آن کمک می‌کند.

طریقه مصرف خاکشیر

و اما خاکشیر را چطوری بخوریم؟ معمولاً این گیاه دارویی به‌صورت شربت سرد یا گرم و یا حتی جوشانده‌شده مصرف می‌شود. البته گاهی دانه این گیاه بو داده می‌شود و همراه با عسل خورده می‌شود. اما برای استفاده از این گیاه به‌عنوان ضماد، دانه‌های آن را کوبیده با آب مخلوط کرده تا خمیری شود و روی سوختگی می‌گذارند.

عوارض و مضرات خاکشیر

اگر این گیاه دارویی را در حد اعتدال مصرف کنید خطری برایتان ندارد؛ ولی برای برخی از افراد، مصرف زیاد آن ممکن است باعث سردرد یا استخوان‌درد شود. افرادی که دچار سردرد می‌شوند می‌توانند این شربت را به همراه کتیرا مصرف کنند. افرادی که دچار استخوان‌درد می‌شوند یا بلغمی هستند و یا به بیماری‌های مثل روماتیسم دچارند، نباید از این گیاه استفاده کنند. طبع سرد و تر خاک شیر باعث بروز این مشکل می‌شود. این افراد نباید زیاد خاک شیر مصرف کنند.

خاکشیر در بارداری

هیچ تحقیقات علمی ثابت نکرده است که مصرف متعادل و کم خاک شیر برای حاملگی ضرر دارد؛ اما بهتر است این شربت را زیر نظر پزشکتان میل کنید. از آن جایی که خاک شیر در ماه آخر بارداری باعث القای زایمان و آمادگی رحم برای زایمان می‌شود، ممکن است پزشکتان توصیه کند مصرف خاکشیر برای باز شدن دهانه رحم را شروع کنید.

خاکشیر را کی بخوریم؟

در جدول زیر می‌توانید زمان مصرف خاک شیر در طول روز را مشاهده کنید. در هر زمان خواص این گیاه دارویی تفاوت دارد.

ارزش غذایی خاکشیر

در جدول زیر مقدار مواد مغذی، ویتامین‌ها و مواد معدنی موجود در ۱۳۳ گرم خاک شیر آورده‌شده‌است.

نتیجه‌گیری و راهنمای مراجعه به پزشک

گاهی با مصرف یک شربت ساده می‌توان از بیماری‌های زیادی پیشگیری کرد. اگر می‌خواهید بدانید آیا خاکشیر‌ برای مشکل یا بیماری شما هم مفید است یا نه می‌توانید با مشاوره تلفنی با دکتر طب سنتی در دکترتو سوالات خود را بپرسید و مطمئن شوید میزان مصرف این گیاه دارویی برای شما تا چه حد بدون عوارض خواهد بود. در وبگاه دکترتو می‌توانید اقدام به‌گرفتن نوبت حضوری یا آنلاین از متخصص طب سنتی در سرتاسر ایران کنید.