دریافت مقادیر کافی ویتامین D و K برای سلامتی ضروری است. هر دوی این ویتامین ها خواص زیادی برای بدن دارند. اما برخی منابع ادعا می کنند که مصرف مکمل ویتامین D در صورت کمبود ویتامین K مضر است. در این مقاله قصد داریم در مورد این موضوع صحبت کنیم و مطالعات مختلف در این زمینه را بررسی کنیم.
ویتامین D و K چیست؟
ویتامین D و K ویتامین های ضروری و محلول در چربی هستند. این ویتامین ها در مواد غذایی پرچرب موجود هستند و جذب آنها هنگامی که با چربی مصرف می شوند افزایش می یابد. ویتامین D که اغلب «ویتامین آفتاب» نامیده می شود، در ماهی های چرب و روغن ماهی به وفور یافت می شود، اما وقتی پوست در معرض نور خورشید قرار می گیرد نیز تولید می شود. یکی از عملکردهای اولیه ویتامین D افزایش جذب و حفظ سطح کافی کلسیم در خون است. کمبود ویتامین D ممکن است به تحلیل استخوان و در نهایت پوکی استخوان منجر شود. ویتامین K در سبزیجات برگدار، حبوبات تخمیر شده و در برخی از غذاهای چرب و حیوانی مانند زرده تخم مرغ، جگر و پنیر وجود دارد. ویتامین K برای لخته شدن خون ضروری است و به تجمع کلسیم در استخوان ها و دندان ها کمک می¬کند.
همکاری ویتامین D و K
ویتامین D و K با همکاری هم در متابولیسم کلسیم نقش دارند و در دو عناصر کلیدی در متابولیسم کلسیم می¬باشند.
نقش ویتامین D
یکی از وظایف اصلی ویتامین D حفظ سطح کافی کلسیم در خون است. ویتامین D از دو طریق می تواند این کار را انجام دهد.
افزایش جذب کلسیم: ویتامین D جذب کلسیم از مواد غذایی را افزایش می دهد.
دریافت کلسیم از استخوان: وقتی کلسیم کافی مصرف نمی شود، ویتامین D کلسیم را از استخوان به جریان خون می برد و از این طریق، سطح کلسیم خون را حفظ می کند. حفظ سطح کافی کلسیم خون ضروری است. در حالی که کلسیم بیشتر به دلیل نقش خود در سلامت استخوان شناخته شده است، اما در بدن عملکردهای حیاتی دیگری نیز دارد. در صورت دریافت ناکافی کلسیم، بدن چاره ای جز استفاده از ذخایر کلسیم موجود در استخوان ها ندارد، حتی اگر این کار به مرور زمان باعث تحلیل و پوکی استخوان شود.
نقش ویتامین K
همانطور که اشاره شد، ویتامین D سطح کلسیم خون را اندازه کافی بالا نگه می دارد تا نیازهای بدن برآورده شود. با این حال، ویتامین D جریان کلسیم در خون را به طور کامل کنترل نمی کند. اینجاست که ویتامین K وارد عمل می شود. ویتامین K حداقل به دو روش سطح کلسیم را در بدن تنظیم می کند.
افزایش کلسیفیکاسیون استخوان ها: ویتامین K استئوکلسین (پروتئینی که باعث تجمع کلسیم در استخوان ها و دندان ها می شود) را فعال می کند.
کاهش کلسیفیکاسیون بافت های نرم: ویتامین K پروتئین ماتریکس GLA را فعال می کند که از تجمع کلسیم در بافت های نرم مانند کلیه ها و رگ های خونی جلوگیری می کند. کلسیفیکاسیون عروق در ایجاد بیماری های مزمن مانند بیماری قلبی و کلیوی نقش دارد.
آیا ویتامین D بدون ویتامین K مضر است؟
برخی از افراد نگران این هستند که مصرف زیاد ویتامین D ممکن است کلسیفیکاسیون عروق خونی و بیماری قلبی را در میان افرادی که کمبود ویتامین K کمی دارند، افزایش دهد. همکاری ویتامین D و K باید بررسی شود.
مسمومیت ویتامین D باعث هیپرکلسمی می شود: یکی از علائم مسمومیت (سطح بالا) ویتامین D، هیپرکلسمی است، که با سطوح بیش از حد کلسیم در خون مشخص می شود. هیپرکلسمی منجر به کلسیفیکاسیون عروق خونی (BVC) می شود. در هیپرکلسمی، سطح کلسیم و فسفر آنقدر بالا می رود که فسفات کلسیم شروع به تجمع در پوشش رگ های خونی می کند.
BVC با بیماری های قلبی مرتبط است: به گفته متخصصان، کلسیفیکاسیون عروق خونی یکی از علل اصلی بیماری قلبی است.
کمبود ویتامین K با BVC مرتبط است: مطالعات سطوح پایین ویتامین K را با افزایش خطر کلسیفیکاسیون عروق خونی مرتبط می دانند.
مکمل های ویتامین K از BVC جلوگیری می کنند: یک مطالعه در موش های با خطر بالای کلسیفیکاسیون نشان داد که یک مکمل ویتامین K2 با دوز بالا از BVC جلوگیری می کند. علاوه بر این یک مطالعه در افراد مسن نشان داد که مصرف با 500 میکروگرم ویتامین K1 هر روز به مدت سه سال، BVC را تا 6 درصد کاهش می دهد.
مصرف زیاد ویتامین K ممکن است خطر بیماری قلبی را کاهش دهد:
خطر کلسیفیکاسیون عروق خونی و بیماری قلبی در افرادی که مقادیر زیادی ویتامین K2 از رژیم غذایی دریافت می کنند، کمتر است. به زبان ساده، مسمومیت با ویتامین D ممکن است باعث کلسیفیکاسیون عروق خونی شود و ویتامین K ممکن است از آن جلوگیری کند. در حالی که دوزهای بسیار بالای ویتامین D ممکن است منجر به سطوح خطرناک کلسیم و کلسیفیکاسیون عروق خونی شود، هنوز مشخص نیست که دوزهای پایین ویتامین D در دراز مدت خطرناک باشند. با این حال، تحقیقاتی در این زمینه در حال انجام است و ممکن است در آینده نزدیک اطلاعات بهتری به دست برسد.
چگونه ویتامین K کافی دریافت کنیم؟
ویتامین K به اشکال مختلفی وجود دارد که به طور سنتی به دو گروه تقسیم می شود: ویتامین K1 (فیلوکینون): رایج ترین شکل ویتامین K است و در گیاهان، به ویژه سبزیجات برگ¬دار مانند کلم پیچ و اسفناج یافت می شود.
ویتامین K2 (مناکینون): این شکل در غذا بسیار نادرتر است و عمدتا در مواد غذایی حیوانی و مواد غذایی تخمیر شده یافت می شود. ویتامین K2 یک خانواده بزرگ از ترکیبات، از جمله مناکینون-4 (MK-4) و مناکینون-7 (MK-7) است.
MK-4: در مواد غذایی حیوانی مانند جگر، زرده تخم مرغ و پنیر یافت می شود.
MK-7: با تخمیر باکتریایی تولید می شود و در مواد غذایی تخمیر شده مانند میسو و کلم ترش یافت می شود. همچنین توسط باکتری های روده تولید می شود.
دوز مناسب ویتامین کا
توصیه های غذایی فعلی بین ویتامین K1 و K2 تمایز قائل نمی شوند. برای افراد 19 ساله و بالاتر، میزان مصرف کافی ویتامین کا برای زنان 90 و برای مردان 120 میکروگرم است. علاوه بر مواد غذایی، برای جذب ویتامین K می توانید از مکمل های غذایی نیز استفاده کنید. از آنجایی که ویتامین K محلول در چربی است، مصرف آن با چربی باعث افزایش جذب آن می شود. به عنوان مثال، می توانید کمی روغن به سبزی های برگ دار اضافه کنید یا مکمل های خود را با یک وعده غذایی حاوی چربی مصرف کنید. خوشبختانه بسیاری از مواد غذایی غنی از ویتامین K2 نیز سرشار از چربی هستند. لطفا بدون مشورت با پزشک از دوزهای بالای مکمل های ویتامین K استفاده نکنید، زیرا ممکن است با برخی داروها تداخل داشته باشند.
