سلامت مردان موضوع مهمی است که از آن غافل هستند. به طور کلی از دوران نوزادی تا کهنسالی، زنان نسبت به مردان از سلامت جسمی بالاتری برخوردارند و 15 علت شایع مرگ و میر، بیشتر در مردان بروز می کند. به طور متوسط مردان 5 سال زودتر از همسران خود دچار مرگ ومیر می شوند.
هرچند عامل بیولوژیک تا حدودی مسئول این اختلاف است، اما دلیل اصلی این موضوع این است که مردان معمولا کمتر از زنان به سلامت خود توجه دارند و مراجعات پزشکی آنها برای غربالگری بیماری ها و چکاپ دوره ای کمتر است و زمانی به مراکز درمانی مراجعه می کنند که بیماری آنها در مرحله پیشرفته و وخیم تری قرار دارد، و گرنه مهم ترین بیماری های شایع و شناخته شده تهدید کننده سلامت مردان ، اغلب قابل پیشگیری هستند.
بیماری های قلبی – عروقی تهدیدی برای سلامت مردان
این بیماری ها در راس تهدید کننده های سلامت مردان قرار دارند. تصلب شرایین قلب و مغز که منجر به سکته های قلبی و مغزی می شوند، به ترتیب اولین و دومین علت مرگ و میر در مردان و زنان دنیا هستند. در تصلب شرایین، پلاک های کلسترول به تدریج باعث انسداد شریان های خون رسان قلب و مغز می شوند. چنانچه پلاک آترواسکلروتیک ایجاد شده ناپایدار باشد، ممکن است قسمتی از آن جدا شده و وارد جریان خون شود و در مسیر خود عروق خون رسان قلب و مغز را کاملا مسدودکند و سکته قلبی و مغزی ایجادکند. بنا به دلایل ناشناخته مردان زودتر از زنان دچار تصلب شرایین می شوند، به طوری که مرگ و میر مردان به علت بیماری های قلبی عروقی در سنین پایین تر از 65 سال اتفاق می افتد در حالی که این پدیده در زنان بعد از 70 سالگی رخ می دهد. حتی در دوران کودکی و نوجوانی نیز شریان های دختران سالم تر از پسران به نظر می رسند. یکی از دلایل این موضوع می تواند بیشتر بودن کلسترول خوب (HDL) در زنان باشد. برای پیشگیری از ابتلا به بیماری های قلبی- عروقی رعایت این موارد لازم است. غلظت کلسترول خون خود را در 25 سالگی و پس از آن هر پنج سال یک بار کنترل کنید. چنانچه دچار کلسترول بالا و یا افزایش فشار خون شریانی هستید حتما برای درمان آنها اقدام کنید. اگر سیگاری هستید،حتما استعمال آن را ترک کنید. سعی کنید حداقل روزی 30 دقیقه فعالیت فیزیکی داشته باشید. از میوه ها و سبزی ها بیشتر استفاده کنید و مصرف چربی های اشباع شده و مضر را به حداقل برسانید.
سرطان ریه
شایع ترین سرطان در دنیا و دومین تهدید کننده مهم سلامت مردان سرطان سینه است. شیوع نسبی و مطلق این بیماری به طور قابل توجهی افزاش یافته است. حوالی سال 1953 میلادی سرطان ریه شایع ترین علت مرگ و میر در مردان و در سال 1985 میلادی عامل اصلی مرگ و میر در زنان شناخته شد. این بیماری پیش رونده و تهاجمی و همواره متاستاز توام است. امکان دارد پیشرفت بیماری و در گیری سایر ارگان ها حتی قبل از بروز علایم کلینیکی یا رادیو گرافی تومور ریه ایجاد شود، بنابراین در بیشتر موارد در هنگام تشخیص بیماری پیش رونده بوده و درمان آن بسیار مشکل است. کمتر از نیمی از مردان مبتلا به سرطان ریه یک سال پس از تشخیص فوت می کنند. متاسفانه هیچ گونه روش غربالگری موثر برای شناخت سرطان ریه در مراحل اولیه آن وجود ندارد. تنگی نفس پیش رونده، سرفه توام با خلط خونی، بی اشتهایی و کاهش وزن می توانند از علایم و نشانه های سرطان ریه باشند. 90 درصد علت سرطان ریه به استعمال دخانیات مربوط می شود و ترک آن در هر سنی خطر بروز سرطان ریه را کاهش می دهد. علت افزایش شیوع سرطان ریه نزد زنان، افزایش استعمال سیگار توسط آنها در چند دهه اخیر است.
سرطان پروستات
شایع ترین بدخیمی و ششمین علت مرگ و میر ناشی از سرطان در مردان سرطان پروستات است. با افزایش سن، شیوع بیماری های پروستات نیز افزایش می یابند. سالیانه تعداد قابل توجهی از مردان دچار سرطان پروستات می شوند. برای مثال این میزان در امریکا 200 هزار ابتلا در سال در مردان برآورد شده است. به طور کلی از هر شش مرد، یک نفر در طول زندگی خود ممکن است دچار سرطان پروستات شود. مرگ ومیر این بیماری یک مورد در هر 35 مرد مبتلا است. بسیاری از سرطان های پروستات، رشد آهسته دارند و معمولا انتشار پیدا نمی کنند، اما برخی دیگر تهاجمی بوده و متاستازهای دوردست توام هستند. اختلال در خروج ادرار از مثانه، تکرر ادرار و کاهش فشار آن از علایم هشدار دهنده هستند. معاینه پروستات توسط پزشک و اندازه گیری آنتی ژن اختصاصی پروستات (PSA) در خون از مهم ترین روش های غربالگری سرطان پروستات در مردان هستند. حداکثر میزان طبیعی این آنتی ژن 4 نانو گرم در میلی لیتر است. اندازه گیری PSAبه عنوان روش غربالگری سرطان پروستات در مردان از سن 50 سالگی شروع می شود و تا 75 سالگی هریک یا دو سال ادامه پیدا می کند. چنانچه مقدار PSA از یک نانو گرم در میلی لیتر کمتر باشد، غربالگری در سن 65 سالگی خاتمه می یابد. در مورد مردان با خطر بالا (مردان سیاه پوست، و یا مردانی که یکی از بستگان درجه یک آنها در سنین کمتر از 65 سال دچار سرطان پروستات شده) غربالگری با اندازه گیری PSA از سنین 40 تا 45 سال توصیه می شود. در صورتی که مقدار PSA از 4 نانو گرم در میلی لیتر بیشتر باشد، با نظر پزشک معالج ممکن است بیوپسی از پروستات ضرورت داشته باشد.
افسردگی و خودکشی
خود کشی و افسردگی، مردان را بیش از زنان در معرض خطر قرار می دهد. ترشح مواد شیمیایی و هورمون های استرس زا در افراد دچار افسردگی، خواب، اشتها و انرژی بدن را دستخوش تغییر می کند. تحقیقات نشان می دهد مردان دچار افسردگی، بیشتر از دیگران به بیماری های قلبی- عروقی مبتلا می شوند.
البته در گذشته اکثر صاحب نظران تصور می کردند که شیوع افسردگی در زنان بیشتر از مردان است که علت آن می تواند تمایل مردان به پنهان نمودن افسردگی خود و یا بروز آن به طرق مختلف باشد. به طور کلی مراجعه مردان دچار افسردگی به مراکز درمانی کمتر از زنان است. نتیجه افسردگی ممکن است اسفناک باشد. اگرچه زنان مبتلا به افسردگی بیشتر از مردان مبتلا اقدام به خود کشی می کنند اما خود کشی های منجر به مرگ در مردان بیشتر است. به طوری که خود کشی، هشتمین علت مرگ در مردان بوده و به خصوص در مردان جوانتر شیوع بیشتری دارد. البته خوشبختانه پاسخ به درمان افسردگی مستعد است و روش های درمانی بسیار موثری در دسترس مبتلایان قرار دارد. احساس عدم ضایت از زندگی، کسالت و بی حوصلگی، احساس تنهایی و بی ثمر بودن، احساس شکست و نا امیدی در زندگی، بی انگیزگی و عدم تمایل به خروج از منزل برای انجام کار جدید یا تفریح و گردش از مهم ترین علایم هشداردهنده و بروز افسردگی هستند. بنابراین چنانچه احساس افسردگی می کنید به پزشک مراجعه کنید و یا موضوع را با یکی از نزدیکان در میان بگذارید تا اقدام موثر صورت پذیرد.
دیابت
دیابت یکی از بیماری های تهدید کننده سلامت مردان است و معمولا به صورت پنهانی و بدون علامت شروع می شود. به تدریج با پیشرفت بیماری و افزایش قند خون و ورود قند در ادرار، بیمار دچار پرادراری و پرنوشی می شود که این علایم فرد را به مراکز درمانی سوق می دهند. افزایش قند خون در طول زمان به عروق خونی و اعصاب سرتاسر بدن آسیب رسانده و فرد مبتلا را مستعد بیماری های قلبی- عروقی، اختلال دید، نارسایی کلیه و آسیب عروق اندام های تحتانی می کند. از هر سه پسر یک نفر احتمال ابتلا به دیابت را در طول زندگی خود دارد. افزایش وزن و چاقی عامل اصلی بروز دیابت نوع 2 هستند. فعالیت های ورزشی توام با تغذیه سالم می تواند از بروز آن جلوگیری کنند. کاهش وزن و انجام فعالیت فیزیکی به مدت 30 دقیقه در روز در افرادی که دچار افزایش وزن یا چاقی هستند، شانس ابتلا به دیابت نوع 2 را در بیش از 50 درصد مردان در معرض خطر بالای ابتلا به دیابت، کاهش می دهد. دیابت نوع 2 را می توان با غربالگری در مرحله پنهان تشخیص داد. اندازه گیری گلوکز خون ناشتا روشی مناسب برای غربالگری است. این اندازه گیری برای تمام افراد از سن 45سالگی توصیه می شود و چنانچه غلظت گلوکز ناشتا کمتر از 100 میلی گرم در دسی لیتر باشد، غربالگری هر سه سال یکبار تکرار می شود. در افراد بالغی که ریسک بالا برای ابتلا به دیابت دارند، یعنی افرادی که بستگان درجه یک بیمار دیابتی دارند، افراد دچار اضافه وزن یا چاقی، زنان با سابقه دیابت بارداری، افراد دارای سابقه بیماری قلبی-عروقی، فشار خون بالا، چربی خوب پایین یا تری گلیسرید بالا هستند، زنان دچار بیماری پلی کیستیک تخمدان، افراد غیر فعال از نظر فیزیکی، و افراد دارای نشانه های مقاومت به انسولین( چاقی مفرط و یا ضایعه جلدی به نام آکانتوزیس نیگریکان که معمولا در مناطق چین دار بدن بخصوص در چین های پشت گردن دیده می شوند)، غربالگری سالیانه در هر سنی می تواند انجام شود.
اختلال نعوظ
این مورد نیز یکی از مشکلات شایع سلامت مردان است. این اختلال خود تهدید کننده زندگی نیست اما می تواند به عنوان نشانه ای هشداردهنده از مشکل سلامت مردان باشد. بیش از 60 درصد مردان بالای 70 سال و حداکثر 39 درصد مردان بالای 40 سال دچار اختلال نعوظ هستند. این افراد به علت کاهش لذت پذیری در زندگی، بیشتر دچار افسردگی می شوند. تصلب شرایین اغلب شایع ترین علت نعوظ است، به طوری که پزشکان اختلال نعوظ را از علایم هشدار دهنده بیماری های قلبی-عروقی تلقی می کنند.
آشنا شویم: قرص لیبیدوکس ایران داروک
نویسنده: دکتر حسین دلشاد
