درمان گرمازدگی اهمیت زیادی دارد. وقتی که درجه حرارت بدن به طور غیر عادي بالا برود گرمازدگی نامیده می شود. بدن انسان بطور عادي دارای یک مکانیسم تنظیمی گرمایی می باشد و بر هم خـوردن تعـادل در ایـن مکانیـسم باعث انواع گرمازدگی می شود. در آب و هوای گرم و مرطوب عملکرد تعریق مختل می شود و بدن دیگر قادر بـه خنـک سـاختن خـود نمی باشد. فعالیت بدنی شدید و طولانی مدت در این آب و هوا سبب گرمازدگی می شود. افرادي که به هر دلیلی دچار کاهش آب بدن هستند از جمله: افراد مسن، بیماران قلبی عروقی، افراد مبتلا به بیماری های مزمن، بیماران مبتلا به اختلالات روانی، معلولان، افراد چاق این افراد پس از تماس طولانی با هـواي گـرم سریعتر از افراد عادی دچار گرما زدگی می شوند.
انواع گرمازدگی
گرمازدگی از لحاظ شدت به سه نوع خفیف، متوسط و شدید تقسیم می شود. در صورت عدم درمان گرمازدگی خفیف، گرمازدگی به نوع متوسط و یا شدید منجرشده و باعث تشنج و اغما می شود. از علائم آن می توان به افزایش دمای بدن، سردرد، سرگیجه و منگی، بی اشتهایی، تشنگی شدید، تپش قلب، تند نفس کشیدن، تعریق شدید، پوست رنگ پریده و نمناک، انقباضات شدید عضلانی، تهوع و استفراغ، اخـتلال تکلم، افت فشار خون و نبض ضعیف، توهم و هذیان، رفتار پرخاشگرانه، بی حالی اشاره کرد. در مـوارد پـیشرفته عـدم هوشیاری و تشنج و اغما و ایست قلبی رخ می دهد. علائم در همه سنین یکسان است اما کودکان، سالمندان، زنان باردار و افرادی که بیماری‌های جدی دارند آسیب‌پذیرتر هستند.
چه اقداماتی در مواجهه با فرد گرما زده باید انجام شود؟
گرمازدگی یک فوریت پزشکی است بنابراین در صورت مواجهه با چنین فردی هرچه سریعتر با اورژانس تماس بگیرید. تمام لباس های مصدوم را درآورده و او را در حوله یا پارچه مرطوب قرار دهید. دائما حوله را مرطوب کنید. کیسه های یخ در کشاله ران زیر بغل زانو مچ دست و پای فرد قرار دهید. در صورت داشتن امکانات استحمام توجه کنید که استحمام با آب سرد ممکن است سبب شوک و مرگ بیمارشود ، لذا بهتر است با آبی که ۲ تا ۳ درجه خنک تر از دمای بدن بیمار باشد بیمار را خنک کرد. به بیمار مایعات خنک خورانده شود. بیمار را در معرض باد قرار داده و یا توسط پنکه و یا باد بزن اقدام به خنک نمودن وي کنید. اگر فرد به دنبال تمرینات ورزشی مداوم در طول یک روز گرم احساس گرفتگی عضلانی اغلب در (ران، بازوها یا شکم) می کند از محلولهاي خوراکی ORS برای او استفاده کند. اگر گرفتگی عضلات بیش از یک ساعت ادامه پیدا کند لازم است که زیر نظر پزشک، مداوا صورت گیرد. پاهاي فرد بالاتر از بدن او قرار گیرد تا جریان خون بیشتر به طرف سر او برود.
درمان گرمازدگی
مصرف دوغ ترش نیز برای درمان گرمازدگی مناسب است. سکنجبین بسیار مفید است. عناب را در آب جوشانده و با کمی شکر به صورت خنک میل کنید. خاکشیر یخ زده و شربت آب‌لیمو برای جلوگیری از گرمازدگی موثر است. تخم شربتی برای رفع عطش مورد استفاده قرار گیرد. هندوانه یک میوه تابستانی که برای رفع عطش در اوج گرمای تابستان مفید است. نوشیدن گلاب خنک، گرمی درون را از بین می‌برد و بدن را تقویت می‌کند. شربت آبلیموی خنک نیز بسیار مفید است.
بیشتر بدانیم: سوختگی ها را سرسری نگیرید
راههای پیشگیری از گرمازدگی
وقتی که برای مدت طولانی در معرض تابش آفتاب یا در یک محیط گرم هستید و همچنین قبل و بعد و در طی ورزش، آب زیادی بنوشید. مواقعی از روز را که هوا خیلی گرم است در منزل یا یک جای خنک استراحت کنید و بیرون نیایید. اگر به هوای گرم عادت ندارد در مواقعی که هوا گرم است اصلا بیرون نروید. مواقع انجام تمرین به مقدار کافی آب و مایعات بنوشید. کمتر جلوی نور خورشید بایستید. از کلاه استفاده کنید. لباس های گشاد، نازک و رنگ روشن بپوشید. در هوای گرم پنجره ها را باز کنید یا از یک سیستم خنک کننده مثل پنکه، کولر و فن استفاده کنید. سعی کنید وعده های غذایی تان را سبک و به مقدار کم میل کنید. باید از علائم خطر گرمازدگی آگاه باشید تا هنگام بروز این علائم ، اقدامات لازم را انجام دهید. ادم ناشی از گرما و عرق سوز شدن نشان می دهند که بدن شما تحت استرس ناشی از گرماست.
نویسنده: زهرا محبی (کارشناس ارشد تغذیه)
