نوزادان، نوپایان، کودکان پیش دبستانی و نوجوانان در معرض خطر فقر آهن هستند زیرا اگر رژیم غذایی آنها ناکافی باشد، نیاز آنها به آهن ممکن است برطرف نشود. ناکافی بدون رژیم غذایی باعث ایجاد فقر آهن در کودکان می شود.
اگر شما رژیم غذایی گیاهخواری را دنبال می کنید، لازم است دقت کنید تا مطمئن شوید آهن را به مقدار کافی از طریق رژیم غذایی بدست می آورید.
مکمل های آهن را از دسترس کودکان دور نگه دارید. مصرف زیاد (اوردوز) و مسمومیت با این مکمل ها می تواند در کودکان و اطفال کشنده و مرگبار باشد.
آهن یک ماده مغذی و معدنی مهم است که کارکردهای مختلف بدن از جمله انتقال اکسیژن در خون را به عهده دارد. آهن در فراهم کردن انرژی برای انجام فعالیت های زندگی روزمره ضروری است و برای رشد مغز حیاتی می باشد.
نوزادان، نوپایان، کودکان پیش دبستانی و نوجوانان بیشتر در معرض خطر کمبود آهن هستند و این عمدتا بدلیل نیاز شدید آنها به آهن در طول دوره رشد سریع است. اگر رژیم غذایی یک کودک نتواند آهن موردنیاز بدن او را به مقدار کافی تامین کند، سرانجام کودک دچار آنمی (کم خونی) ناشی از کمبود آهن می شود. بنابراین اگر تردید دارید که کودکتان ممکن است دچار فقر آهن باشد، با پزشک کودکتان مشورت کنید.
فقر آهن در کودکان چگونه است؟
علایم آنمی ناشی از فقر آهن در کودکان شامل موارد زیر است:
- مشکلات رفتاری
- عفونت های مکرر
- از دست دادن اشتها
- سستی و کرختی
- تنگی نفس
- عرق کردن زیاد
- میل به خوردن اشیای عجیب (خاک)
- عدم رشد مناسب
عوامل خطر ابتلا به فقر آهن در کودکان شامل موارد زیر است:
- بلوغ زودرس و کم بودن وزن نوزاد هنگام تولد
- تکیه کردن به شیردهی بیشتر از 6 ماه (و عدم استفاده از غذاهای جامد برای کودک)
- مصرف زیاد شیر گاو در کودکان زیر 2 سال
- استفاده کمتر از گوشت یا عدم استفاده از آن
- خوردن سبزیجات و استفاده از رژیم گیاهخواری
- رژیم غذایی ضعیف در 2 سالگی
- بیماری های گوارشی
- مسمومیت با سرب
برای مطالعه بیشتر: آنمی یا کم خونی چیست؟
آیا مصرف آهن می تواند مسمومیت ایجاد کند؟
دوز بالای آهن می تواند مسمومیت ایجاد کند. بنابراین از مصرف خودسرانه و دادن مکمل های آهن به کودکتان خودداری کنید زیرا مصرف زیاد (اوردوز) آهن حتی می تواند باعث مرگ شود.
در 6 ماه اول زندگی نوزادانی که از شیر مادر تغذیه می کنند آهنی را که لازم دارند از شیر مادر خود دریافت می کنند. اگر تغذیه با شیر مادر امکان پذیر نیست در 9 تا 12 ماه اول از شیر خشک غنی شده با آهن و بر پایه شیر گاو استفاده شود. هنگامی که نوزادان شروع به خوردن غذاهای جامد می کنند، میزان آهن مورد نیاز آنها به سن آنها بستگی دارد.
لازم است مکمل های آهن را در قوطی دربسته نگهدارید و آن را از دسترس کودکان دور کنید زیرا کودکان قرص های آهن را غالبا با آب نبات اشتباه می گیرند.
اگر نسبت به اوردوز آهن تردید دارید، فورا با پزشک یا مرکز اورژانس تماس بگیرید یا به بخش فوریت های پزشکی بیمارستان منطقه خود مراجعه کنید.
نوزادان، کودکان و نوجوانان رشد سریع و ناگهانی دارند که این نیاز آنها را به آهن افزایش می دهد.
دلایل اصلی فقر آهن در کودکان براساس گروه سنی شامل موارد زیر است:
- نوازادان زیر 6 ماه (نوزادان تازه بدنیا آمده)، منابع آهن را از طریق مادر دریافت می کنند و این بدین معناست که رژیم غذایی مادر در طول بارداری بسیار مهم است. کم بودن وزن نوزاد هنگام تولد یا نوزادانی که زودتر از موعد مقرر بدنیا آمده اند، بیشتر در معرض خطر فقر آهن هستند و به مکمل های آهن نیاز خواهند داشت (البته فقط با تجویز و نظارت پزشک). بنابراین به پزشک مراجعه کنید تا شما را در این زمینه راهنمایی کند.
- نوازدان 6 ماهه تا یک ساله. ذخایر آهن نوزاد در نیمه دوم سال اول زندگیش کمتر می شود. کمبود آهن در صورتی رخ می دهد که رژیم غذایی نوزاد حاوی غذاهای جامد غنی از آهن نباشد. در حدود 6 ماهگی، دو وعده غلات غنی شده با آهن را با شیر مادر یا شیر خشک مخلوط کنید که این غذا می تواند شروع خوبی برای تغذیه نوزاد باشد. به زودی می توان گوشت پوره شده را با دیگر غذاهای جامد تهیه کرد و به کودک داد. معرفی دیرهنگام غذاهای جامد به کودک، یکی از دلایل اصلی کمبود آهن در این گروه سنی است.
- کودکان یک تا 5 ساله. شیر مادر حاوی مقدار کمی آهن است اما شیردهی طولانی مدت می تواند منجر به کمبود آهن شود بخصوص اگر شیردهی جایگزین غذاهای جامد شود. شیرهای کم آهن مثل شیر گاو، شیر بز و شیر سویا نباید تا 12 ماهگی به کودکان داده شود. کودکانی که نوشیدن شیر را بر خوردن غذاهای جامد ترجیح می دهند، در معرض خطر کمبود آهن هستند.
- دختران نوجوان بدلیل عوامل متعدد از جمله رشد سریع و ناگهانی در دوره بلوغ، از دست دادن آهن در طول عادات ماهانه (قاعدگی) و خطر سوءتغذیه بدلیل داشتن رژیم غذایی ضعیف (به دلیل فرهنگ حاکم بر این رده سنی که تغذیه را محدود می کند) در معرض خطر کمبود آهن هستند.
- به طورکلی بیماری های گوارشی مثل بیماری سلیاک که بندرت روی می دهند، می تواند از دلایل احتمالی آنمی در کودکان باشد.
تنظیم: زهرا محبی
