پروبیوتیک ها برای همه انسان ها فارغ از سن و جنسیت و حتی سایر جانداران می توانند مفید باشند. دلایل خاصی وجود دارد که نشان می دهد پروبیوتیک برای سالمندان بیش از هر گروه سنی دیگری اهمیت دارد. هزاران میلیارد باکتری در بدن انسان وجود دارد که بیشتر آنها در دستگاه گوارش مستقر هستند ولی در پوست، دهان و سایر نقاط نیز دیده می شوند.
پروبیوتیک چیست؟
پروبیوتیک ها باکتری و یا سایر میکروارگانیسم های مفیدی هستند که در داخل و روی بدن انسان زندگی می کنند. کلمه “پروبیوتیک” از عبارت لاتین “برای زندگی” گرفته شده و این دقیقا کاری است که این باکتری های مفید برای بدن انجام می دهند.
دستگاه گوارش تا 80 درصد از تمام سلول های ایمنی بدن را در خود جای داده است. در نبود باکتری های مفید در سیستم گوارش، پاتوژن های بیماری زا فرصت رشد پیدا می کنند و عواقب بالقوه بدی برای سلامتی خواهند داشت. برای همه افراد، داشتن دستگاه گوارش سالم در گرو متابولیسم سالم، سیستم ایمنی سالم، هورمون های سالم و حتی یک قلب سالم است. در واقع، برخی از مطالعات نشان داده‌اند که حفظ تعادل باکتری های دستگاه گوارش می‌تواند به طور کلی از انواع بیماری ها پیشگیری کند. در ادامه سه دلیلی که سالمندان باید پروبیوتیک مصرف کنند را بررسی خواهیم کرد:
1. سالمندان باکتری های مفید کمتری در دستگاه گوارش خود دارند
افراد مسن در مقایسه با جوانان، معمولا باکتری‌های مفید کمتری در سیستم گوارشی خود دارند. بر اساس یک مطالعه فرایند پیری منجر به تغییر در میکروبیوتای دستگاه گوارش و تغییر در پاسخ ایمنی می شود، چنین تغییراتی ممکن است با افزایش خطر ابتلا به بیماری ها همراه باشد. به ویژه، سالمندان بیشتر مستعد رشد بیش از حد باکتری های بیماری زایی هستند که می توانند منجر به بیماری های دستگاه گوارش مانند سندرم روده تحریک پذیر (IBS) شوند. سایر بیماری‌های مزمن مانند بیماری های خودایمنی، بیماری های قلبی، دیابت و حتی سرطان نیز با سلامت دستگاه گوارش مرتبط هستند.
2. استفاده بیش از حد از آنتی بیوتیک ها
باید این نکته را در نظر داشت که به دلیل انواع بیماری ها در سالمندان، تجویز آنتی بیوتیک ها در این افراد زیاد صورت می گیرد. شواهد نشان می دهند تجویز بیش از حد داروها می تواند منجر به کاهش امید به زندگی و تجویز غیر منطقی آنتی بیوتیک ها موجب بروز مقاومت باکتریایی گردد. در حالی که مصرف داروها، از جمله آنتی بیوتیک ها، ممکن است در کوتاه مدت مفید و حتی نجات دهنده باشند، استفاده بیش از حد از آنها می تواند موجب آسیب جدی به دستگاه گوارش و متعاقبا سلامت عمومی افراد شود.
یک متاآنالیز در سال 2016 نشان داد که استفاده بیش از حد از آنتی بیوتیک، می تواند بر ظرفیت پردازش غذا در دستگاه گوارش تاثیر بگذارد و همچنین توانایی افراد برای مقاومت در برابر عفونت ها را مختل کند. مطالعات همچنین نشان می دهند که پروبیوتیک ها می توانند به مقابله با اثرات مخرب آنتی بیوتیک ها در دستگاه گوارش کمک کنند. مطالعه‌ی دیگری در سال 2012 نشان داد که مصرف پروبیوتیک برای سالمندان زمانی که فرد آنتی‌بیوتیک مصرف می‌کند می‌تواند عوارض گوارشی مانند اسهال مرتبط با آنتی‌بیوتیک (AAD) را تا 42 درصد کاهش دهد.
3. عملکرد سیستم ایمنی در سالمندان کاهش می یابد
کاهش عملکرد سیستم ایمنی بخشی از یک فرآیند ارگانیک تحت عنوان “پیری ایمنی” است که در اثر افزایش سن رخ می دهد. به گفته محققان، این امر با تغییراتی در رشد سلول های سیستم ایمنی همراه است که می تواند منجر به التهاب مزمن و کاهش عملکرد کلی سیستم ایمنی شود.
پیری سیستم ایمنی همچنین افراد مسن را در معرض بیشتر خطر ابتلا به بیماری های ویروسی قرار می دهد. نمونه ای از بیماری های ویروسی درگیری با ویروس آبله مرغان است که می تواند سال ها در سیستم عصبی به صورت خفته باقی بماند و بعدا به وضعیت دردناکی تبدیل شود که به زونا معروف است. زونا در افراد مسن بسیار شایع است.
اگرچه با افزایش سن، کاهش عملکرد سیستم ایمنی تا حدودی اجتناب ناپذیر است، اما افزایش تعداد باکتری های مفید در دستگاه گوارش می تواند تا حد زیادی پیشرفت آن را کند کند. ارتباط بین سلامت دستگاه گوارش و عملکرد سیستم ایمنی کاملا واضح است و این موضوع برای افراد مسن نیز صادق است. یک کارآزمایی بالینی نشان داد که افزایش مصرف پروبیوتیک برای سالمندان از طریق غذای سالم و مکمل های غذایی می‌تواند شدت و دفعات ابتلا به عفونت ها در سالمندان را کاهش دهد.
پری بیوتیک و پروبیوتیک برای سالمندان
تحقیقات نشان می دهد که یکی از بهترین راه ها برای بهبود سلامت سیستم ایمنی با افزایش سن، مصرف مقدار زیادی پروبیوتیک به شکل غذا، مکمل ها و پری بیوتیک ها است. پری بیوتیک ها فیبرهای خاصی هستند که به عنوان “غذا” برای باکتری های مفید در دستگاه گوارش عمل می کنند. پری بیوتیک ها از غذاها به دست می آیند. مواد غذایی مانند سیر، پیاز، تره فرنگی، مارچوبه، سیب زمینی شیرین، موز سبز، عسل، سرکه سیب، اسپیرولینا و کلرلا منابع عالی مواد پری بیوتیک در نظر گرفته می شوند.
سالمندی سالمی داشته باشید
پیر شدن به معنای رنج بردن نیست! علاوه بر تغذیه سالم، تحرک و مدیریت استرس، استفاده از مکمل های پروبیوتیک با کیفیت بالا می تواند به سلامت شما کمک کرده و از ابتلا به ّبیماری ها پیشگیری کند. با این اقدامات سال های سالمندی را به بهترین سال های زندگی خود تبدیل کنید.
گردآورنده: نگار رفیعی (کارشناس ارشد تغذیه)