رژیم کتوژنیک به یک مد تبدیل شده است. اینترنت پر از شرح حال ستارگان فیلم تا افراد عادی است که با رژیم کتوژنیک وزنشان را کم کرده اند. برخی معتقدند که این رژیم می تواند برای کنترل دیابت و رهایی از بیماری آلزایمر مفید باشد. پس آیا رژیم کتوژنیک، یک رژیم معجزه گراست یا تنها یک مد روز است؟

رژیم کتوژنیک چگونه است؟

رژیم کتوژنیک یک رژیم با چربی بالا، پروتئین متوسط و کربوهیدرات کم است که با الگوی خوردن غذاهای سالم متفاوت می باشد. بیشتر غذاهای مغذی، منبع کربوهیدرات هستند مثل میوه ها، سبزیجات، غلات، شیر و ماست. در رژیم کتو، منابع کربوهیدرات بشدت محدود می شود و هدف این رژیم، مصرف کربوهیدرات ها به زیر 50 گرم می باشد بطوری که فرد غالبا نان، غلات یا غلات صبحانه مصرف نمی کند. حتی میوه ها و سبزیجات محدود می شوند زیرا آنها نیز حاوی کربوهیدرات هستند. رژیم کتو برای اکثر افراد نیازمند تغییرات زیادی در شیوه غذاخوردن می باشد.

چرا در رژیم کتوژنیک مصرف کربوهیدرات محدود می شود؟

کربوهیدرات منبع انرژی است و با مصرف آن، انرژی بدن تامین می شود. بدون مصرف کربوهیدرات، بدن چربی را به کتون تبدیل می کند. سپس کتون ها به منبع انرژی تبدیل می شوند. کتون ها، انرژی موردنیاز برای کارکرد قلب، کلیه و سایر عضلات را فراهم می کند و بدن از کتون به عنوان منبع انرژی برای کارکرد مغز استفاده می کند. رژیم کتوژنیک برای بدن ما در واقع یک روزه جزئی محسوب می شود. در طول روزه یا گرسنگی، بدن فاقد منبع انرژی است. بنابراین از توده عضلانی کم چرب برای تامین انرژی استفاده می کند. در رژیم کتو، کتون ها منبع انرژی محسوب می شوند. برخلاف روزه، رژیم کتوژنیک به حفظ توده عضلانی بدون چربی کمک می کند.

آیا رژیم کتو ایمن و بی خطر است؟

این نوع رژیم برای افرادی که دچار بیماری پانکراس، بیماری کبد، مشکلات تیروئیدی، اختلالات خوردن یا سابقه اختلال خوردن و بیماری کیسه صفرا یا کسانی که کیسه صفرا را با جراحی از بدن خود خارج کرده اند محدودیت دارد. به علاوه این رژیم برای افرادی که با این رژیم ارتباط دارند، می تواند خطرات کوتاه مدت و بلندمدتی را برای سلامتی آنها بهمراه داشته باشد. خطرات این رژیم در کوتاه مدت شامل علایم آنفلوآنزا می باشد که با ناراحتی معده، سردرد، خستگی و سرگیجه همراه است. به این حالت، آنفلوآنزای کتو گفته می شود. برخی افراد نیز دچار بی خوابی یا کم خوابی می شوند. قطع کردن سبزیجات، میوه ها و غلات سبوس دار با فیبر بالا می تواند خطر یبوست را افزایش دهد. افرادی که از رژیم کتوژنیک استفاده می کنند، باید مکمل فیبر مصرف کنند تا بتوانند این رژیم را دنبال و پیگیری کنند اما این مسئله نیاز به مراجعه به پزشک یا مراقبین سلامت دارد.
خطرات این رژیم در بلندمدت شامل سنگ کلیه، بیماری کبد و کمبود ویتامین ها و موادمغذی است. برای محدود کردن کربوهیدرات ها، بیشتر سبزیجات و میوه های غنی از موادمغذی کمتر مصرف می شوند. بنابراین جذب ویتامین A,C,K و فولات معمولا کمتر می شود. رژیم کتو با چربی بالا یک رژیم بحث انگیز می باشد. بسیاری از پژوهش ها نشان دادند که رژیم غنی از چربی اشباع می تواند خطر بیماری قلبی و سایر بیماری های مزمن را افزایش دهد. خطر رژیم کتو در بلندمدت با توجه به بیماری قلبی-عروقی به طور کامل مورد مطالعه قرار نگرفته است.

بیشتر بدانیم: راه های کاهش وزن را بشناسیم

شواهد علمی در مورد رژیم کتوژنیک :

بیش از 100 سال است که از رژیم کتوژنیک برای کنترل حملات تشنج استفاده می شود. اخیرا بسیاری از مطالعات، رژیم کتوژنیک را یک درمان جایگزین برای چاقی و دیابت معرفی کردند. نتایج تحقیقات در مورد مزایا و فواید رژیم کتو برای بیماری های مختلف بسیار محدود است. مطالعات در مورد اثربخشی رژیم کتوژنیک روی گروه کوچکی از افراد انجام شده است و اکثر تحقیقات در مورد بیماری آلزایمر روی حیوانات آزمایشگاهی بوده است. برای اطمینان از ایمن بودن این رژیم، تحقیقات بیشتری موردنیاز است. به علاوه اثرات رژیم کتو در بلندمدت نیاز به مطالعات بیشتری دارد. شاخص توده بدن و نرخ متابولیک بر نحوه تولید کتون ها در افراد مختلف تاثیر می گذارد. این بدین معناست که در رژیم کتو، برخی افراد بسیار کندتر از سایرین، کاهش وزن را تجربه می کنند حتی اگر آنها رژیم کتو را طبق برنامه و به طور دقیق دنبال کنند. برای این دسته از افراد، رژیم کتو می تواند خسته کننده باشد و حتی ممکن است بر انگیزه و میل آنها به تغییر رژیم غذایی تاثیر بگذارد. به علاوه بیشتر افراد قادر به دنبال کردن و پیگیری رژیم کتو نیستند و بعد از بازگشت به همان عادات غذایی، دوباره دچار افزایش وزن می شوند.
نویسنده: زهرا محبی(کارشناس ارشد تغذیه)