تغذیه یک زن قبل و بعد از دوران بارداری برای سلامت او و جنین بسیار مهم و حیاتی است. مکمل بارداری می تواند به تغذیه مادر در این دوران کمک کند. کمبود مواد مغذی در مادر باردار با پری اکلامپسی، کاهش رشد جنین، نقص لوله عصبی، ناهنجاری اسکلتی و کاهش وزن جنین ارتباط دارد. بیشتر مکمل های غذایی حاوی ویتامین، مواد معدنی و سایر ریزمغذی ها در دسترس مادران باردار بوده و در بازار موجود می باشد. چالش ها مربوط به این حقیقت است که مصرف کدام مکمل ها مفید و سودمند بوده و موجب بهبود جذب می شود. در اینجا به اختصار دستورالعمل مصرف مکمل های مولتی ویتامین را در دوران بارداری تشریح می کنیم.
انواع مکمل بارداری
به توصیه موسسه ملی سلامت و مراقبت (NICE)، زنان قبل از بارداری تا پایان 3 ماهه اول باید روزانه 400 میکروگرم فولیک اسید و در طول دوران بارداری و شیردهی، روزانه 20 میکروگرم (800 واحد) ویتامین دی مصرف کنند. طیف وسیعی از مکمل های مولتی ویتامین در داروخانه ها موجود هستند که مصرف آنها به زنان در مراحل مختلف بارداری توصیه می شود.
فولیک اسید
فولیک اسید شکل دیگر فولات است که در مکمل ها و خوراکی های غنی شده مثل آرد و نان با هدف کاهش نواقص لوله عصب جنین(NTD) استفاده می شود. از شایعترین نواقص لوله عصب می توان به اسپینابیفیدا اشاره کرد. استفاده از فولیک اسید در پیشگیری از NTD کاهش خطر وقوع NTD را نشان داد. در دهه 1990، تحقیقات به نشانه هایی از اثر حفاظتی فولیک اسید بر پیشگیری از NTD اشاره کردند. از آن پس، بیشتر کشورها در سراسر دنیا مصرف این مکمل را توصیه کردند و برخی کشورها نیز غنی سازی غذای اصلی را با فولیک اسید اجباری دانستند.
ویتامین دی
ویتامین دی زمانی تولید می شود که پوست در معرض نور ماورابنفش (UV) قرار گیرد. این ویتامین نقش مهمی در سلامت استخوان دارد بطوری که می تواند جذب کلسیم را از روده افزایش دهد. در سال های اخیر نگرانی ها نسبت به شیوع مشکلات اسکلتی مثل راشیتیسم (نرمی استخوان) بدلیل کمبود ویتامین دی افزایش یافته است. آمار سال 2007 در انگلیس نشان می دهد که حدود یک سوم زنان 19 تا 24 ساله دچار کمبود ویتامین دی بودند و سطح فرم فعال ویتامین دی بنام 25-هیدروکسی ویتامین دی 25(OH)D در گردش خون کمتر از سطح مجاز 25 نانومول/ لیتر است. تصورات نشان می دهد که میزان تابش نور UV در طول فصل زمستان بقدری نیست که بتواند به تولید ویتامین دی بخصوص در افرادی که پوست تیره دارند و یا پوستشان غالبا در معرض نور آفتاب نیست، کمک کند. زنانی که در این گروه ها قرار دارند یا زنانی که مقدار اندکی از ویتامین دی را جذب می کنند، باید از مکمل ویتامین دی استفاده کنند.
کمبود ویتامین دی در نوزادان با کمبود ویتامین دی مادر در دوران بارداری ارتباط داشته و ممکن است اثر بدی بر رشد اسکلت و تشکیل استخوان، تشکیل عاج دندان و جذب کلسیم در نوزاد داشته باشد. وضعیت ویتامین دی در نوزاد رابطه بسیار قوی با وضعیت این ویتامین در دوران بارداری دارد. گزارش کمیته مشاور علمی تغذیه (SACN) که در سال 2015 منتشر شد، نشان داد که شواهد و نشانه ها حاکی از ارتباط مثبت بین غلظت ویتامین دی در دوران بارداری و شاخص سلامت استخوان در جنین/ نوزاد است. به هرحال به عقیده محققان، اهمیت این یافته به لحاظ فیزیولوژی هنوز ناشناخته است. سایر عوارض جانبی کمبود ویتامین دی در دوران بارداری شامل پری اکلامپسی ، دیابت بارداری، زایمان زودس، کاهش وزن نوزاد و آسم در دوران کودکی می باشد.
آهن
آنمی متوسط (با هموگلوبین بین 70 تا 90 گرم/ لیتر) یا آنمی شدید (با هموگلوبین کمتر از 70 گرم) با افزایش خطر مرگ و میر مادر و جنین و بیماری های عفونی ارتباط دارد. اخیرا گزارشی از 44 پژوهش انجام شده روی 43 هزار و 274 زن نشان داد که مکمل بارداری آهن می تواند آنمی مادر را در طول زایمان تا 70 درصد کاهش دهد.
آشنا شویم: مولتی ویتامین پریناتال ویتالی تون
ویتامین سی
گزارشی از 29 کارآزمایی بالینی روی 24300 زن در کشورهای کم درآمد و پردرآمد، نقش ویتامین ث را در میان بیشتر مولتی ویتامین ها نشان داد. بهترین دوز ویتامین سی، 1000 میلی گرم می باشد. تاثیر مکمل ویتامین سی بر پیشگیری از سقط جنین و پارگی زودرس کیسه آب نیازمند تحقیقات بیشتری است. ویتامین سی جذب آهن را افزایش میدهد بنابراین می تواند به عنوان یک مکمل بارداری مورد استفاده قرار گیرد.
ویتامین ای (E)
گزارشی از 21 کارآزمایی بالینی روی 22129 زن در کشورهای کم درآمد و پردرآمد نشان داد که مصرف مکمل ویتامین ای در دوران بارداری مفید است.
ویتامین آ (A)
به زنان باردار توصیه می شود که مصرف مکمل ویتامین آ در محدوده مجاز باشد که باعث اثرات تراتوژنیک نشود.
نتیجه گیری
از بین مکمل بارداری ها که در اختیار زنان باردار قرار می گیرد، فولیک اسید مهمترین مکمل بارداری محسوب می شود. مصرف روزانه دوز 400 میکروگرمی به زنان قبل از بارداری و سپس با دوز 800 میکروگرم تا هفته 12 بارداری با هدف کاهش خطر وقوع نقص لوله عصبی توصیه می شود. دوز 5 میلی گرمی به زنان بارداری توصیه می شود که در معرض خطر تولد یک نوزاد با نقص لوله عصب هستند. مصرف روزانه دوز 20 میکروگرمی ویتامین دی در طول بارداری و شیردهی به زنان توصیه می شود.
